1988-ci ildən qeydlər aparmağa başladığım 400 səhifəlik “Gündəlik”də daha çox yer alan o zaman mənfur qonşularımız tərəfindən xalqımıza qarşı olan torpaq iddialarından qaynaqlanan hadisələr və düşmənə qarşı mübarizədə fəallıqları ilə seçilən soydaşlarımız haqqında olan məlumatlardır. Əsas faktlar separatçılara qarşı mübarizənin önündə gedən kəndimizin ilk könüllülərindən, daha çox 1991-ci ildən fəallaşan hərbi əməliyyatların iştirakçılarından, ilk şəhidlərdən, yaralılardan ibarətdir. Bu istiqamətdə ilk dəfə şeir həsr etdiyklərim döyüşçülərimiz də həmin günlərdə düşmənlə savaşlarda idilər.
Əliyev Tahir İmran oğlu, Qasımov Firdovsi Əsgər oğlu, Məmmədov Rövşən Millət oğlu 1992-ci ildə ilk dəfə şeir həsr etdiyim döyüşçülərimizdən idilər. Sonrakı dövrdə də çalışmışam ki, Qarabağın müdafiəsində, işğaldan azad edilməsində rolu olmuş heç kəs diqqətdən kənarda qalmasın. Bu, daha çox Mərzilidən olan həm hərbi sahədə, həm də mülki sahədə rolu, fəaliyyəti olmuş hər bir eloğlumuza aiddir. Fikirlərim Birinci Qarabağ müharibəsində hərbi həkim kimi fəaliyyət göstərən həkimlərimizə də aiddir. O sıradan Şəhid Şükürov Mizami Bəylər oğluna, bu gün təqaüddə olan Əzimov Sadiq Əsgər oğluna, həkim kimi çalışmaqda olan Quliyev Füzuli Əliş oğluna. Həmişə çalışmışam ki, düşmənlə mübarizədə rolu olmuş heç kəsin fəaliyyəti diqqətdən kənarda qalmasın. Yəni həmişə “unutmamaq, borcumuzdur” prinsipi ilə əlimə qələm almışam.
1977-ci ildən cərrah həkim kimi peşə fəaliyyətinə başlayan Sadiq həkim Qarabağ hadisələri başlayandan hərbi həkim kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, Mərzili kəndinin savadlıları ilə, hacıları və mollaları ilə tanınan “Haçımollalar” tirəsindəndir. Atası Əsgər kişi də dini təhsilli, savadlı, səmimi, xeyirxah insan idi...
Sadiq həkim haqqında olan kiçik həcmli yazılarım istisna olmaqla ən böyük məqaləni 2001-ci ildə yazmışam. Ancaq köçkünlüyün yaratdığı problemlərlə bağlı təəssüflər olsun ki, həmin yazını ictimailəşdirə bilməmişəm. Bu yaxınlarda həmin yazını, şeiri aşkar edərkən çox sevindim. Bu yazını qələmə almağım gecikmiş olsa da, oxuculara çatdırılmasının bir məqam olduğunu düşündüm.
Hələ şagird olandan
Arzusu həkim olub.
Bu istəyi o vaxtdan
Qəlbinə hakim olub.
Yüz ölçüb bir biçərək
Həkimliyi seçdi o.
Çalışdı gecə-gündüz
Sınaqlardan keçdi o.
İstədi cərrah olub
Şəfa versin xəstəyə.
Oxuyub nail oldu
Bu arzuya, istəyə.
Mərzilidən Bakıya
Bir arzuyla gəlmişdi...
Keşdi təhsil illəri,
Cərrah kimi yetişdi...
“Hippokrat and”nı
Daim saldı yadına.
Şərəf, şöhrət gətirdi
Həkimliyin adına.
Heyif ki, müharibəyə
Düşdü onun gəncliyi.
Od-alovun içində
Getdi bütün dincliyi.
Hərbi həkim olandan
Qayğıları çox idi.
Nə gecəsi, gündüzü
Döyüş vaxtı yox idi.
“91”-dən özünü
Əsgər sanıb həmişə.
“Zaman itirmək olmaz!”-
Deyib başlardı işə.
“Bəd xəbər” alan kimi
Xalatını geyərdi.
“Tələsmə...” deyənlərə
“Yaralı var!” deyərdi.
İşinin çoxluğundan
Usanmazdı, bezməzdi.
Ən ağır yaralıdan
Əllərini üzməzdi.
“İşi başdan aşanda”
Hospitalda qalardı.
Gözünün acısını
Ayaq üstə alardı.
İşinin öhtəsindən
Ləyaqətlə gələrdi.
Andına sadiqliyi
Vicdan borcu bilərdi.
***
Bir gecə Xocalıda
Su yerinə qan axdı.
Neçə körpə köksünə
Düşmənlər nizə taxdı.
Minləri ötüb keçdi
Həm öləni, itəni.
Kim unudar, kim, deyin,
Burda düşmən edəni.
Qəddarlığın zirvəsi
Xocalıda olanlar.
Üz tutdular Ağdama
Yaralı-sağ qalanlar...
O zaman gördüyünü-
Düşmənin etdiyini
Ən acı xatirətək
Sadiq həkim söyləyir:
-Vaxt olub ki, onlarca
Yaralı birdən gəlib.
Yaralılar görmüşəm,
Güllə sinəsin dəlib...
Düşmənin etdiyini
Bir vəhşilik sanmışam.
Uşaq ölümü görüb
İçin-için yanmışam.
Bədəni parçalanmış,
Ya da ki, yandırılmış,
Neçə gözü oyulmuş,
Dəriləri soyulmuş,
Körpə, uşaq-don vuran...
Bədəndə qan donduran
Çox yaralı görmüşəm.
Neçə gün hüşsuz qalan
Xəstələr ayıltmışam.
Ümidlər kəsilməyən
Xəstələr sağaltmışam...
Bütün həkimlər ilə
Nə lazımsa etmişik.
Bəzən silah götürüb
Düşmən üstə getmişik.
***
Sadiq həkim işindən
Daim ilham alıbdı.
Xilaskar cərrah kimi
Yaddaşlarda qalıbdı.
2001, may
Məlumdur ki, düşmənlərimizin başladığı müharibə bu 30 il ərzində təkcə ev-eşiyimizi, firavanlığımızı yox, gəncliyimizi də, sevincimizi də əlimizdən aldı. Bizi vətəndə vətənsiz qoydu. O cümlədən gəncliyinin gözəl çağında əmək fəaliyyətinə minbir arzularla başlayan Sadiq həkimi də, onun yüzlərcə həmkarını da. O illərdə xalqına xidməti Qarabağla bağlı olan heç bir həkimin fəaliyyəti unudulmamalı və həmişə də tariximizin şanlı bir bir səhifəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Bunun üçün də düşünürəm ki, hər bir hərbi həkimin fəaliyyəti yazıya alınmalı və tarixin yaddaşına yazılmalıdır.
Yusif Millətoğlu,
şair-publisist, AYB-nin üzvü