Teodor Drayzer (1871 -1945)
1871 -ci il 27 avqustunda məşhur amerikalı yazıçı Teodor Drayzer İndiana ştatının Terre-Hote şəhərində anadan olmuşdur.Amerika yazıçısı və ictimai xadimi. ABŞ ədəbiyyatında realizmin təsdiqində birinci dərəcəli rol oynamış, mütərəqqi estetik fikrin inkişafına görkəmli töhfələr vermişdir. Drayzer "Kerri bacı" ,"Cenni Herhardt" , "Arzular trilogiyası": " Maliyyəçi", "Titan", "Dözümlülük" (tamamlanmamış), "Dahi", "Amerika faciəsi" , "Dayaq" kimi məşhur romanların, "Vur, təbil!" pyesinin, həmçinin "Drayzer Rusiyaya baxır", "Faciəli Amerika" və "Məktublar" publisistik əsərlərin müəllifidir.Teodor Drayzer 1945-ci il dekabrın 28-də Hollivudda (Kaliforniya ştatı) vəfat etmişdir.
Aforizmlər, sitatlar
I Hissə
- Sənin bir xasiyyətindən xoşum gəlmir. Elə hey deyirsən ki, “İnsanlar nə deyər”. Nə sənin, nə də mənim həyatımı “insanlar” qurmur. Hər şeydən əvvəl, özünü düşün. Həyatını sən özün qurmalısan. Başqalarının fikirlərinin sənə, arzularına müdaxilə etməsinə necə razı olarsan?
- İnsan öz karyerasını özü qurmalıdır, əks halda onun qisməti - başqasının uğurunun künc-bucağında üzücü və fərəhsiz həyat sürmək olacaq.
- İnsanın var-dövlət yığmasının yarısı lazımi insanlarla ünsiyyət qurmaq qabiliyyətindən asılıdır.
- Qadınların bütün canlı varlıqlardan ən çox qorxduğu varlıq ağıllı və gözəl qadınlardır.
- Əgər sevgini nəzərə almasaq, bizə ən çox sevinc gətirən və təsəlli verən səyahətdir. Bütün yeni şeylər bizə çox vacib görünür və biz kədərli fikirlərdən uzaqlaşırıq. Cəmi "mən gedirəm" kimi iki kəlmənin arxasında bütöv bir dünya gizlənir...
- İnsan ən çox pislik etdiyi adama ürəkdən nifrət etmək kimi xoşbəxt bir bacarığa malikdir.
- Ana hər bir evin dirəyidir. Amma bunu yalnız həyat sona çatana yaxın başa düşürlər.
- Arzular itirilmişdir, həqiqət isə ələ salınır.
- - Xoşbəxtlik, gözləməyi bacaran insanı tapır.
- Əlbəttə. Amma diqqət et ki, bütün ömrünü gözləmə zalında keçirməyəsən. - Əgət bir insanın zövqlərinə, zəifliklərinə, istəklərinə diqqətlə yanaşsaq, o insandan çox şey əldə edə bilərik.
- İnsanlar sözlərə həddindən çox əhəmiyyət verirlər. Onlara elə gəlir ki, sözlər həmişə son dərəcə təsirli olur. Əslində, sözlər adətən çox az inandırıcı olur və arxasında gizlənən dərin, həyəcanlı hissləri və istəkləri dumanlı şəkildə çatdırır. Ürək yalnız dil ona mane olmayanda dinləyir.
- Bir halda ki, dəhşətli bir şey hələ baş verməyib, bütün pulları tez bir zamanda paltarlara xərcləmək daha yaxşıdır!
- Varlı adam boynundan zınqırov asılan pişiyə bənzəyir. Hər bir siçan pişiyin harada olduğunu və nə etdiyini dəqiqliklə bilir.
- Bu dünyada sevgi qarışıq, qeyri-adi yollarla hərəkət edir.
Ananın məhəbbəti güclüdür, ibtidaidir, eqoistdir və eyni zamanda təmənnasızdır. O, heç nədən asılı deyildir.
Ərin arvadına sevgisi ... - bu həmfikirliyin və qarşılıqlılığın şirin telləri, qayğı və həssaslıqda yarışdır.
Bir atanın bir oğula və ya qızına olan sevgisi, əvəzinə heç nə gözləmədən öz sevgisini övladları ilə bölüşməkdir. Bu, təhlükəsizliyi sizin üçün əziz olan yolçuya xeyir-dua verməkdir, sevdiyiniz insanın uğursuzluqlarından kədərlənməyə, uğurlarından isə qürur duymağa məcbur edən zəifliklərin, gücün ölçülüb- biçilmiş nisbətidir. Belə bir hiss comərdlik, yüksəklikdir. O heç nə istəmir, əksinə, yalnız ağıllı və səxavətli bir şey verməyə çalışır. “Kaş ki, oğlum uğur qazansın! Kaş ki, qızım xoşbəxt olsun! ”
Valideynin bu müdrik və sevgi dolu ifadələrini eşitməyən, düşünməyən varmı?
- Görmədiklərimiz haqqında təsəvvürə malik olmaq, özümüzün yaşamadığımızı hiss etmək çətindir.
- Dünyada ən ümidsiz iş insan xarakterini dəqiq müəyyən etmək cəhdidir.Çünki, hər bir insan ziddiyyətlər düyünüdür və insan istedadlıdırsa, bu cəhd daha çətin olur.
- O qadın hər kəsi özünün köləsi etməyə, gözəllik şişinə taxıb sevgi iztirablarında əzab verməyə hazır idi.
- Adətən, bir işin uğuru üçün zəngin bir insanın bir kəlməsi kifayətdir. Bunun üçün onun nə pulu, nə zəmanəti, nə də konkret təminatı lazım deyil, yalnız sözü kifayətdir.
- İnsanın səmimi, ürəkdən gələn xeyirxahlığından başqa heç bir şey həqiqi və əbədi deyil. Qalan hər şey bir yuxu kimi keçicidir.
- Cismani həvəs elə bir gücə malikdir ki, o həm ağıla, həm də iradəyə qalib gələ bilir.
- Özünüzü ucuz tutsanız, sizə məhəl qoymayacaqlar və ayaqlarının altında tapdalayacaqlar. Ona görə də xidmətlərinizə görə olmasa da, özünüzü uca tutsanız, sizə hörmət edəcəklər. Çünki, cəmiyyət insanları son dərəcə pis anlayır və onun yeganə meyarı " “Başqaları nə deyər” dir.
- Kişi ilə qadın arasındakı münasibətlərdə ən çətin və ağrılı anlar qarşılıqlı bağlılığın gücdən və gözəllikdən uzaq olan xarici amillərə qurban verməkdir.
- Ən güclü ruha malik insanlar bəzən ümidsizliyə qapılırlar. Elə anlar olur ki, böyük ağıla malik insanlar həyatı tutqun rənglərdə görürlər.
- Bir nəfər digərini qabaqlayır. İnsanların fikirləri dəyişdikcə, münasibətləri də dəyişir. Əxlaqi prinsiplərə gəldikdə isə, bəzilərində bunlar var, bəzilərində isə yoxdur və bununla bağlı heç nə etmək mümkün deyil.
- Həyatda elə fırtınalar olur ki, adi xəritələr və mənəvi meyarların kompasları onlar üçün yararsız olur.
- Cavabsız sevginin əzablarına gülmə.
- Sevgi alovunu sobadakı kömür kimi istəklə alovlandırmaq olmaz. Od sönübsə, deməli hər şey bitib.
- Qısqanclığın ölüm ağuşuna bənzəyən buz kimi ağuşları var.
- Etibarlı müdafiənin altında olmaq arzusu, zərif qayğıların predmeti olmaq, hər şeydə bir hüsn-rəğbət gözləmək, qadın xarakterinin ayrılmaz xüsusiyyətidir. Əgər bütün bu xüsusiyyətlərə təbii emosionallıq da əlavə edilərsə, o zaman qadın üçün kişidən imtina etmək çətin olur və qadına elə gəlir ki, o, aşiq olub.
- Mən bir qadın olaraq başa düşdüm ki, kişiyə yalnız müəyyən nöqteyi - nəzər maraqlıdır. Bu, adətən, qadını qorxudur, eyni zamanda gizli şəkildə sevindirir.
- Həyatda ən vacib şey həyatın özüdür. Həyatın məqsədi xoşbəxtlik olmalıdır.Əks halda, od kifayət qədər parlaq , hərəkətverici qüvvə kifayət qədər güclü, uğur isə tam olmayacaqdır.
- O, yenidən özünü inandırırdı ki, artıq nöqtə qoymağın vaxtıdır və onun bu daxili mübahisəsi sonsuzluğa qədər davam etdi.
- İnsan onun üçün ayrılmış qısa bir ömür parçasında azacıq da olsa sevinc payını almaq üçün təkcə özünün yox, başqalrının da vəziyyətini necə yaxşılaşdırmağı düşünməli, planlar qurmalıdır. Çünki, onun özünün keçirdiyi sevinc hissi başqaları üçün , eləcə də başqalarının onun üçün sevinməsindən asılıdr.
- … Bir-birini çox və ciddi şəkildə sevən insanları başqalarının fikirləri az maraqlandırır. Onlar sevirlər və bu da onlara bəs edir!
- Və ən əsası - ağlamayın. Çünki bir mələk kimi saf və ya şeytan kimi qəlbiqara olsanız, edə biləcəyiniz ən pis şey kiminsə qarşısında ağlamaqdır.
- Elə nadir insanlar olur ki, dünyaya nə üçün gəldiklərini bilmirlər: doğulur, yaşayır və heç nə anlamdan da həyatdan köçüb gedirlər.
- Dünya onun ağılsızlıqlarında iştirak etməyənlərdən yan keçir.
- İnsan, demək olar ki, heç bir şey bilmir. Həyat adlanan tapmacaya nə dində, nə fəlsəfədə, nə də elmdə cavab tapmaq olmaz. İnsanın kiçik, zəif parıltılı düşüncə dünyası bundan ibarətdir. Görəsən onun arxasında , üstündə nələr var?
- İki insanın ittifaqı birlikdə yaşamaq istəyinə, başqa heç nəyə söykənməməlidir.
- Sevgi tələdir, ehtiras tələsik hazırlanmış tələ yemi
- Dürüstlük həyatın nəfəsi, bütün fəzilətlərin təməlidir.
- Qadının nəzərində ən yüksək tərifə layiq yalnız bir şey var: onun özü.
- Həyat insanı firavanlığın zirvəsinə qaldırır, amma orada onu hirsləndirməkdə və ona əzab verməkdə davam Qarşıda isə həmişə nə isə əlçatmaz, əbədi bir cazibə və narazılıq qalır.
- Biz özümüzü evlərimizin və əşyalarımızın təsirindən kənarda və hətta üstün olan bir fərd hesab edirik. Amma onların arasında, eləcə də onlarla bizm aramızda incə bir əlaqə var. Bu əlaqə əşyaların bizi, bizim isə əşyaları əks etdirməyimizə imkan verir. İnsanlar və əşyalar bir-birilərinə üstünlüklərini, incəliklərini və güclərini xəbər verirlər: gözəllik və ya bunun əksi dəzgahdakı məkik kimi bir-birinə qarışır. İnsanı onun üçün xarakterik və ona məxsus olan əşyadan aralaşdırın və siz görəcəksiniz ki, qarşınızda hüquqları, imtiyazları qaytarılmayana qədər özünə gələ bilməyən, torsuz hörümçəyi xatırladan nə xoşbəxt, nə də bədbəxt görünən bir fiqur dayancaq.
- Yüksək gərginlik anlarında insan daha nəzərəçarpacaq dərəcədə böyüyür.
- Əsl sevgi çox incə bir şeydir. Onun alovu bataqlıq işığı kimi səyriyir və rəqs edərək əfsanəvi sevinc səltənətinə qovuşur.
- Siz ağaclara baxırsınız və onların əzəmətinə və gücünə heyran qalırsınız, lakin incə ətirdən başqa bir şey verə bilməyəcəkləri üçün kiçik çiçəklərə nifrət etməyin.
- Sözlər, yüksək səslə danışmadığımız böyük hisslər və istəkləri birləşdirən kiçik bir bağlantılardır.
- İncəsənət-insanların qeyri-mükəmməlliyini düzəltmək üçün güclü bir vasitədir.
- Sözlər- beynimizdə dolaşan saysız-hesabsız düşüncələrin solğun kölgələridir.
- İncəsənət, ruhun zəhmətlə və əzabla toplanmış nektarıdır.
- Yeniş aşağı yolda dayanacaqların sayı az olur.
- Hər cür həyat dəyişikliyinin əsasını başa düşmək çətindir, çünki o, insanın özündə dərin kök salmışdır.
- Qızıl kresloda oturub kədərlənməyi kim istəməz?
- Ürəyini yer üzündə yeganə reallıq olan illüziyalara verən, eləcə də verməyən insanın vay halına. Birini məyusluq və ağrı, digərini isə gecikən peşmanlıq gözləyir.
- Həyatı heç bir çərçivəyə salmaq olmaz və insanlar birdəfəlik bu cəhddən imtina etməlidirlər.
- İnsanlar bizim barəmizdə onlara təlqin etmək istədiyimizi düşünür.
- “ Mən gedirəm” sadə bir ifadədə hisslərə çıxış yolu tapmayan bütöv bir dünya gizlənir. Bəzən ona görə gedirsən ki, əslində qalmağı çox istəyirsən.
- Həyat, bəlkə də həyatın özündən daha çox kitablardan və sənət əsərlərindən öyrənilir.
- Birgə yaşanan həyatda baş verən kiçik anlaşılmazlıqları yalnız güclü sevgi aradan qaldıra bilər.
- Cəsarətli, ümid dolu insanlar və onlara təqdiredici bir təbəssümlə baxanlar xoşbəxtdirlər.
- Vərdişin qurbanları adəti üzrə hər gün nə isə etməyi unudaraq, anlaşılmaz bir narahatlıq hissi keçirirlər. Onlara elə gəlir ki, pozulmuş qaydanı bərpa etməyə məcbur edən vicdanın səsidir.
- Onun bütün gözəl xəyallarından yalnız kül qaldı və bu külün altında hələ də ümidin qırmızı kömürləri zəif-zəif közərirdi.
- Həyat təcrübəsi olmayan adam, vıyıldayan küləklərə məftun olan ot kimidir.
- Dünyada nail olmaq istədiyimiz çox şey var. Ancaq hər şeyə birdən-birə can atmaq olmaz. Hər həyata keçməyən arzuya görə əlləri qırmaqdan nə fayda?
- O, bütün qadınlara şübhə ilə yanaşmağa vərdiş etmişdi.Çünki, o bilirdi ki, qadınlar yalnız öz gözəlliyindən və geyimlərindən faydalanmağa çalışırlar.
- Mən böyük bir şəhərin nə qədər cazibədar olduğunu dumanlı şəkildə anlamağa başladım: zənginlik, zəriflik, rahatlıq – qadını gözəlləşdirə biləcək hər şey.
- Hansı qorxu səhər günəşinin parlaq işığında, mavi səma altında, canlandırıcı bir küləkdə uzun müddət davam edə bilər?
- Gecələr dörd divar arasında, və hətta toranlı günlərdə-qorxu və pis əhval-ruhiyyə böyüyür və güclənir, amma günəşli havada insan ölüm qorxusunu belə
(Ardı var)
Tərcümə etdi: Şakir QURBANOV
