Bakı şəhərində avtomobillərin sayı artdıqca parklama məsələsi daha çətin və daha ziddiyyətli hal alır. Problem yalnız park yeri çatışmazlığı ilə məhdudlaşmır – artıq lazımsız və təhlükəli yerlərdə təşkil olunan rəsmi parkovkalar gündəmi zəbt edir.
Məsələn, Apellyasiya Məhkəməsinin qarşısında yerləşən dar yolun bir zolağı parkovka üçün ayrılıb. Nəticə? Sıxlıq, toqquşma riski, əsəbiləşmiş sürücülər və ləngiyən şəhər həyatı.
Bu kimi yerlərdə parkovka qoyulması şəhər planlamasında ciddi boşluqları və ya düşünülməmiş qərarları ortaya qoyur. Tək zolaqlı yolda avtomobil saxlamaq üçün yer ayırmaq həm hərəkətə maneə yaradır, həm də fövqəladə hallarda (təcili yardım, yanğınsöndürən maşınlar və s.) keçidin qarşısını alır.
Bəs niyə bu cür parkovkalar planlaşdırılır? Həqiqətən ehtiyacdır, yoxsa sadəcə avtomobil mərkəzli şəhər baxışı? Bu yazıda belə “təşkil olunmuş”, lakin lazımsız yerlərdə yerləşən parkovkaların şəhər axınına, təhlükəsizliyə və mədəniyyətə necə təsir etdiyinə nəzər salacağıq.
***
Bəzən Bakı yollarında qarşılaşdığımız mənzərələr adamı çaş-baş salır. Üçzolaqlı yolu düşünün: birinci zolaqda “Dayanma və Durma Qadağandır” nişanı, üçüncü zolaqda isə rəsmi, pullu parklanma yeri. Sürücüyə isə sanki belə deyilir: “Ya dayan və 20 manat cərimə ödə, ya da park et və qanuni şəkildə pul ver. Seçim sənindir!”
Bu, artıq parklanma problemi deyil – şəhər məntiqinin iflasıdır. İctimai nəqliyyatın, fövqəladə halların keçidi üçün nəzərdə tutulan zolaqların ya cərimə, ya da gəlir məqsədilə “bağlanması” şəhər hərəkətliliyinə zərbə vurur. Hərəkət üçün nəzərdə tutulmuş üç zolağın ikisi ya tamamilə sıradan çıxarılır, ya da ödənişli dayanacağa çevrilir.
Vətəndaş nə etsin? Qayda pozaraq dayanıb 20 manat cərimə alsın, yoxsa qanun çərçivəsində pul ödəyib yolun hərəkətini pozsun? Bu tip “ikili çıxılmaz” hallar sürücünü sadəcə seçim qarşısında qoymur, eyni zamanda, onu şəhərin planlaşdırma səhvlərinin qurbanına çevirir.
Yol hərəkəti, yoxsa gəlir mənbəyi?
Yol zolaqları, xüsusilə də şəhərin mərkəzi hissələrində, əsasən nəqliyyat axınının düzgün təşkil olunması üçün nəzərdə tutulmalıdır. Amma son illərdə müşahidə edilən bir tendensiya bu funksiyanı arxa plana atır. İndi şəhər yollarının bir hissəsi sanki “ödənişli dayanacaq sahəsi” kimi kommersiyalaşdırılır.
Əvvəllər hərəkət üçün nəzərdə tutulan zolaqlar indi ya “parklanma zonası” olaraq icarəyə verilir, ya da kameralarla nəzarət altına alınıb sürücüyə “bir addım belə atma” deyilir. Bu isə bir sualı ortaya çıxarır: bu zolaqlar nə üçün var – hərəkət üçün, yoxsa gəlir gətirməsi üçün?
Əgər bir yolda həm parklanma var, həm də intensiv hərəkət tələbi varsa, demək ki, qarışıb. Park etməklə hərəkəti pozursan, dayanmamaqla cərimələnirsən. Sürücü bu labirintdə özünü necə aparmalıdır?
Bütün bunlar sonda bir məntiqsizliyi üzə çıxarır: şəhərin hərəkəti iflic olsa da, parklanmadan gəlir axını dayanmasın.
Dayanma-durma qadağandır: Lazımsız yerlərdə qoyulan nişanlar
Bakı şəhərinin bir çox küçələrində avtomobilin saxlanması ilə bağlı verilən nişanların yerində və zamanında qoyulmadığı bir həqiqətdir. “Dayanma-Durma Qadağandır” nişanları, bir çox hallarda, heç də sürücülərin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi daşımır. Əksinə, bu nişanların yerində qoyulması yol hərəkətinin təhlükəsizliyini pozur və şəhərin ümumi axıcılığını əngəlləyir.
Bir çox hallarda bu nişanlar xüsusilə boş və ya az istifadə olunan yollarda, sürücüləri vətəndaşların rahatlığına, hətta şəhərin “həyatına” zidd olaraq qoyulmuşdur. Məsələn, ticarət mərkəzlərinin yaxınlığında, məktəblərin qarşısında, hətta çox dar küçələrdə belə, bu qadağa nişanları sürücüləri həmişə ehtiyac olmadığı halda parkinqdən məhrum edir.
Bunun nəticəsində, sürücülər ya qonşu küçələrə getmək, ya da lazımsız yerlərdə saxlanılan avtomobillərə mane olmaq üçün yol kənarına park etməyə məcbur olurlar. Bu da öz növbəsində tıxaclara, yavaş hərəkət edən nəqliyyat vasitələrinə və yol təhlükəsizlik problemlərinə səbəb olur.
Bir başqa problem də budur ki, bu nişanlar bəzən şəhər planlaşdırıcılarının birbaşa ehtiyacı və ya yerli sakinlərin rəyini nəzərə almadan, ümumi gedişat və ehtiyaclar üzrə düşünülmədən qoyulur. Yalnız yolda boş yer görən və hərəkətin pozulacağı ehtimalı olan hər kəsin bu nişanı oraya qoyması, sonda sürücüləri sanki “tələyə” salır.
Nəticə etibarilə, bu nişanların yeri və səbəbi bir çox hallarda sual doğurur. Şəhər planlamasında doğru, ehtiyaca uyğun qərarlar verilməli, təkcə cərimə etmək məqsədli yox, həm də hərəkət sistemini düzgün tənzimləyən nişanlar yerinə yetirilməlidir.
Nəticədə, bu cür qadağa nişanları, sadəcə cərimə məqsədli, yaxud şəhər planlaşdırılmasında qeyri-dəqiqlik nəticəsində qoyulub.
Bunun əvəzinə, lazımsız yerə qoyulmuş qadağa nişanları çıxarılıb, yerinə parkovka nişanları qoyulmalıdır. Məsələn, şəhər mərkəzində çoxsaylı ticarət və xidmət mərkəzlərinin yaxınlığında, yolda hərəkəti əngəlləməyən ərazilərdə parklama yeri müəyyən edilsə, bu həm sürücülərə rahatlıq yaradacaq, həm də şəhərin tıxac problemini müəyyən qədər azaldacaq.
Həmçinin, parklama yeri olan zonalar, sürücülərin avtomobillərini qoymaq üçün qanuni və nizamlı yerlər təqdim edir, bu da cərimələrdən qaçmağa imkan verir. Parkovka yerləri hətta məhdud sayda avtomobil park etməyə imkan verdiyi üçün, bu tip tənzimləmələr həm sürücülər üçün, həm də şəhərin ümumi hərəkət axını üçün daha məqsədəuyğun olacaq.
Əgər şəhərdəki dar və boş yerlərdə bu cür dəyişikliklər həyata keçirilsə, bu təkcə cərimə tətbiq etməyin deyil, həm də şəhər həyatını nizamlılaşdırmağın bir yolu olardı. Parklanma məhdudiyyətləri ilə düzgün tənzimlənmiş yollar şəhər sakinləri üçün rahatlıq yaradacaq və avtomobil sahiblərinə daha çox alternativ park sahəsi təqdim edəcək.
Bu vəziyyətin həlli üçün aidiyyəti qurumların ciddi tədbirlər görməsi və şəhər nizamına uyğun yenidən tənzimləmə etməsi vacibdir. Aidiyyəti qurumlardan xahiş edirik ki, bu kimi halları və haqlı şikayətləri nəzərə alıb, lazımsız və qeyri-razılaşdırılmış “Dayanma-Durma Qadağandır” nişanlarını çıxararaq, alternativ olaraq parkovka nişanları ilə əvəz etsinlər.
Çünki hər bir yolun müəyyən bir məqsədi var: əgər bir yol dar və sıxlıq olan ərazilərə xidmət edirsə, burada sürücülərin qarşısını almaq məqsədilə qoyulmuş “dayanma-durma qadağası” problemi daha da böyüdür. Sürücülər alternativ yerlərdə park etmək üçün vaxt itirir və bu, nəticədə trafik sıxlığına, tıxaclara və hətta qəzaların baş verməsinə səbəb olur.
Şəhər planlaşdırılmasında daimi inkişaf və yeniliklər mütləqdir, ancaq bu yeniliklər təhlükəsizlik və rahatlıq məsələlərini nəzərə almalıdır. Təklif edirik ki, gündəlik həyatda həqiqətən parklanmağa ehtiyac duyulan sahələrdə parkovka yerləri təyin edilsin və “Dayanma-Durma Qadağandır” nişanları yalnız həqiqi təhlükə və ya hərəkətə ciddi maneə yaradan ərazilərdə tətbiq olunsun.
Təhlükəsizlik və şəhər nizamını qorumaq məqsədilə, bu tədbirlərin həyata keçirilməsi şəhər sakinlərinə və sürücülərə çox müsbət təsir göstərəcəkdir. Əgər bu nişanlar doğru və məntiqli yerlərdə yerləşdirilərsə, tıxaclar azalar, hərəkət daha səlis və təhlükəsiz olacaq və şəhər sakinləri daha rahat bir nəqliyyat mühiti ilə qarşılaşacaqlar.
Son olaraq, aidiyyəti qurumlardan xahiş edirik ki, bu kimi hallara diqqət ayırıb, artıq tətbiq olunmuş nişanların yenidən qiymətləndirilməsini və alternativ, daha faydalı parkovka nişanlarının yerləşdirilməsini təmin etsinlər. Şəhərimizin nizamı və təhlükəsizliyi üçün bu addımların atılması çox vacibdir. Sürücülər və şəhər sakinləri daha rahat, təhlükəsiz və nizamlı bir şəhər mühiti arzulayır və bu dəyişikliklər, bu məqsədə çatmaq üçün bir addım daha yaxınlaşmağa kömək edəcək.
Elşad FƏRMANOGLU
