Bu gün Türkiyədə siyasəti bir çox cəhətdən yenidən təyin edən 8-ci prezident Turqut Özalın vəfatının 30-cu ildönümüdür. Özalın son 24 saatında nələr oldu?
Türkiyə Cümhuriyyətinin 8-ci prezidenti Turqut Özal unikal siyasətçi idi. O, prezidentlik dövründə siyasətlə fəal məşğul olub, şortiklə hərbi hissəyə rəhbərlik edib, zaman-zaman cəmiyyətdə tabu sayılan mövzulara cəsarətlə daxil olub.
Onun siyasi səhnədə böyük fasiləsi 12 sentyabr dövrünə təsadüf etmiş və 12 sentyabr administrasiyasının iqtisadi siyasətinin idarə olunmasında fəal rol oynamışdır. Dünya bilir, o, ABŞ-dakı sistemi çox yaxşı izlədi. Onun atası Buşla da yaxın dostluq münasibətləri olub.
Özal prezidentliyi dövründə 17 aprel 1993-cü ildə qəflətən vəfat edib. Bu gün onun vəfatının 30-cu ildönümüdür. Özalın ölümünün Türkiyə siyasətində bir çox insanlar və hətta ailəsi üçün qaranlıq məqamları var. 2012-ci ildə Dövlət Nəzarət Şurası (DNŞ) Özalın son 24 saatını yenidən canlandırma ilə nəzərdən keçirdi.
DOKTOR KUBİLAY VARLI: İNFARKT
Respublikanın 8-ci prezidentinin ölümü ilə bağlı 2010-cu ildə prokurorluq istintaq başlatdı və Özal, Hilmi Özkutlu, Kubilay Varlı və Cəlal Çeliktaşarın son müdaxiləsini edən həkimlər ifadə verdilər. Kubilay Varlı açıqlamasından sonra jurnalistlərə açıqlamasında Özalın zəhərlənib-zəhərlənmədiyini tibbi olaraq müəyyən etmək mümkün olmadığını bildirib. Varlı bildirib ki, öz tibbi rəyinə görə, ölümə səbəb infarkt olub. Həkim həmin gün ölüm səbəbi ilə bağlı heç bir şübhəsinin olmadığını da bildirib.
Dövlət Nəzarət Şurası isə Özalın ölümü ilə bağlı apardığı araşdırmada onun istifadə etdiyi dərmanların siyahısını tərtib edib və onun bu dərmanlardan istifadə etdiyi gün intervallarına baxıb. Ölümündən əvvəl ABŞ Hyustonda keçirdiyi ürək əməliyyatını yaxından yoxladı. Ölümündən bir gün əvvəl qatıldığı sərgidə ona təklif olunan meyvə şirəsi və Orta Asiya turunda qidalanma proqramı da araşdırıldı.
Araşdırma zamanı DNŞ Özalın öldüyü gün Konakda həkim və tibb bacılarının məzuniyyətdə olması, təcili yardımı idarə edə bilməməsi, müdaxilə və tibbi yardım dəstinin tapıla bilməməsi, ölümündən sonra qan nümunəsi tapa bilməməsi və digər qəzaları da nəzərə alıb. 2 oktyabr 2012-ci ildə Özalın məzarı açılıb. Lakin yarılma nəticəsində zəhəri aşkar etmək mümkün olmayıb.
KARTAL DEMİRAĞ BAĞIŞLANDI
1988-ci ildə Turqut Özala da sui-qəsd olub. Saat 12:15-də Özala 12 metr məsafədən iki atəş açan Kartal Demirağ Turqut Özalı sağ əlindən yaralayıb. Hücumdan sonra təsadüfi atəş açan mühafizəçilər 18 nəfəri yaralayıb. Xəsarət alanlar arasında nazir İmren Aykut da var. Özal prezidentliyi dövründə əvvəlcə edam cəzasına məhkum edilən, daha sonra 20 ilə endirilən Kartal Dəmirağı əfv etdi.
Mərhum Turqut Özalın həyat yoldaşı Semra Özal Respublika Prezidentinin son gününü belə təsvir edib: "Həmin son gün səhər yeməyi hazırlayırdım, idman edərkən qəfil yıxıldı, tələsik maşına mindirdilər, lazımi müdaxilə mümkün olmadı. Təcili yardım gözlənilməyib, maşına mindirildi. Təcili yardım bağçada idi, amma gözə çarpırdı (göstərmək üçün). Nə sürücü, nə də işləyən adam var idi. "Məncə, lazımi müdaxilə edilmədi. Əslində, deyiləndə "Özal gəlir" deyə ziyarətə getdiyini zənn etdilər. Maşınla arxasınca getdim. Bəlkə evdə həkim olsaydı, yıxılanda müdaxilə etsəydi, xilas ola bilərdi".
ÖZALIN XƏSTƏLİYİ NƏ İDİ?
Özalın ürəyi rahatsızlıq 1970-ci ildə yaranıb və 1987-ci ildə ABŞ-da baypass əməliyyatı keçirib. Özal əməliyyata necə qərar verdiyini bu sözlərlə danışıb: "Qərar verdim, əgər bir xidmət göstərmək istəyirəmsə, bunu yaxşı etməliyəm."
Özala əməliyyatdan sonra nə yeyib-içdiyinə baxmaq, ürəyini çox yormamaq tövsiyə olunub.
Özalın bu təkliflərə çox diqqət yetirdiyini söyləmək olmaz. Özal 1993-cü il aprelin 15-də Türk Cümhuriyyətləri qastrolundan bu sağlamlıq şəraiti ilə qayıtdı. Jurnalist Cengiz Çandar ölümündən iki gün əvvəl döndüyü bu səfərdə Özalı çox yorğun gördüyünü belə izah edib: "Biz onun bu səfərdə olduğu kimi (yorğunluqdan) şikayət etdiyini eşitməmişik." (Mənbələr: AA, 32. Gün, Sabah, Haberglobal.com.tr)
E.ŞİRİNOV
