11 sentyabr 2001- ci il –Düz 23 il bundan əvvəl Əl-Qaidə terror təşkilatı tərəfindən ABŞ-nin Nyu-York və Vaşinqton şəhərlərindəki hədəflərə qarşı terror aktı həyata keçirilmişdir.

        Yerli vaxtla saat 08:46-da "American Airlines" (Amerika hava yolları) şirkətinə məxsus sərnişin təyyarəsi Nyu-Yorkda yerləşən Dünya Ticarət Mərkəzinin Şimal qülləsinə çırpıldı. 09:03 radələrində isə Cənub qülləsi bənzər hücuma məruz qaldı. Binaların aşmasına səbəb baş vermiş güclü yanğınlar idi. Sonuncu hücumdan 40 dəqiqə sonra ABŞ Müdafiə Nazirliyi — Pentaqonun binası da intiharçıların idarə etdikləri təyyarə tərəfindən vuruldu. Bu hücumdan 25 dəqiqə keçdikdən sonra eyni məqsədlə qaçırılan bir sərnişin təyyarəsinin hava hücumundan müdafiə qüvvələri tərəfindən vurularaq zərərsizləşdirildiyi açıqlandı. Həmin təyyarənin hədəfinin Ağ Ev olduğu bildirildi.

      Rəsmi məlumatlarda bildirilirdi ki, 2001-ci il sentyabrın 11-də səhər saatlarında “Boeing 767” tipli iki təyyarə Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin Nyu-York şəhərindəki 110 mərtəbəli qoşa binalarına, “Boeing 757” tipli üçüncü təyyarə isə Vaşinqtonda yerləşən ABŞ Müdafiə Nazirliyinin (Pentaqon) binasına çırpılıb.

      Terrorçular müntəzəm reyslər yerinə yetirən dörd sərnişin avialaynerini zəbt edərək onları Nyu-Yorkda Manhettenin cənub hissəsində yerləşən Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin qüllələrinə və Vaşqinqtonda Pentaqonun binasına yönəldiblər. Ehtimal ki, onlar Kapitoliyanın və ya Ağ evin binasına uçmağa cəhd göstəriblər. İndi artıq məlumdur ki, sonuncu təyyarə hədəfə çatmayıb, çünki bir qrup cəsur sərnişin terrorçuları zərərsizləşdirməyə nail olub və təyyarə Pensilvaniya ştatında yerə çırpılıb. Terror aktları nəticəsində 2977 nəfər həlak olub, 19 terrorçu ölüb, 24 nəfər itkin düşüb.

        Terrorun hədəfi

      Bu hücumun əsas məqsədi sadəcə binalar, hətta bina və təyyarələrdəki minlərlə günahsız qurbandan daha böyük bir şey idi. Ən yaxın fiziki hədəflər Pentaqonun bir hissəsi, aşağı Manhetten və 4 təyyarə idi. Dünya Ticarət Mərkəzi bir zamanlar dünyanın ən hündür binası sayılan məşhur Əkiz Qüllələrin də daxil olduğu aşağı Manhettendə yerləşən 7 binadan ibarətdir. Müstəqil blokda yerləşən Bina 7 də daxil olmaqla 7 binadan ibarət kompleksə 2001-ci il sentyabrın 11-də çox ağır zərbə vuruldu. Dünyanın ən böyük ofis binası sayılan Pentaqon Amerika Birləşmiş Ştatlarının ürəyi hesab edilir. 11 sentyabr hücumlarında binanın 10 hissəsindən biri zərər gördü. Pentaqonda yerləşən Dünya Ticarət Mərkəzi dünyada iki ən yaxşı müdafiə olunan binadan biri hesab edilirdi. Geriyə qalan mənzərə isə misli görülməmiş bir dəhşətdir. 11 nömrəli sərnişin təyyarəsinin Şimal qülləsinin 95-ci mərtəbəsi ilə toqquşması nəticəsində yaranan qəza 92-ci mərtəbədən yuxarıda olan insanlara zərər verdi. Qəza bölgəsi olan mərtəbələr tüstü ilə dolduqca insanlar tullanmağa başladılar. Təmiz havada 10 saniyə yaşamaq zəhərli tüstünü ciyərlərə çəkərək ağır və dözülməz ölümdən əziyyət çəkməkdən daha yaxşı idi. Çoxlu sayda insan ilk öncə Cənub qülləsinin partlayışına şahidlik etdi. Onlar Dünya Ticarət Mərkəzinin tamamilə dağılacağı haqda heç bir fikri olmayan, binanın ətrafına yığışan çoxlu sayda yanğınsöndürən və tibb işçilərindən ibarət fövqəladə hallar zamanı yardıma gələn insanlar idilər. Cənub Qülləsinin şəkil və videoları Şimal qülləsinin dağılması haqqında ətraflı sübutlar verir. Hər iki qüllə qəza bölgəsində yaranan partlayış nəticəsində aşağıya doğru parçalandı və yerə çatmamışdan əvvəl çox böyük toz və çöküntüyə çevrildi. Bu hadisələr 3 minə yaxın sadə vətəndaşın ölümü, 6 mindən çox insanın yaralanması ilə nəticələndi.

       Federal Təhqiqat Bürosunun araşdırması

          Federal Təhqiqat Bürosu 3 gün içində təyyarə oğrularının siyahısını tərtib etdi. Üsamə bin Laden bu əməliyyatı Əfqanistanda bir mağarada planlamışdı. Talibana qarşı cavab hücumu tezliklə baş verdi. Federal Təhqiqat Bürosu Amerika tarixində ilk dəfə PENTTBOM əməliyyatı adlanan böyük araşdırma başlatdı. Şübhəlilər 72 saat içində müəyyənləşdirildi, çünki onların bir neçəsi uçuş biletlərində və kredit kartı qeydlərində adlarını dəyişdirməyə təşəbbüs etmişdilər. Onlar təyyarədə Amerika vətəndaşı olmayan sərnişinlər arasında demək olar ki, yeganə ərəb sərnişinlər idilər və bu da Federal Təhqiqat Bürosuna doğum tarixi, viza statusu, yaşayış yeri kimi məlumatlardan istifadə edərək şübhəli sərnişinlərin kimliyini müəyyənləşdirməyə imkan verdi. 2001-ci il sentyabrın 27-də Federal Təhqiqat Bürosu 19 təyyarə oğrusunun milliyyəti və uydurma adları haqqında məlumatları və şəkillərini yayımladı. Şübhəli təyyarə oğruları Səudiyyə Ərəbistan, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Liviya və Misirdən idilər

         Terrorla mübarizə

        Hücumdan sonra Corc Buş administarsiyası Osama Bin Laden və Əl Qaidə təşkilatının ədalətə təslim olunmasi və digər terror şəbəkələrinin yaranmasının qarşısını almaq üçün terrorizmlə mübarizə elan etdi. Bu mübarizə terror törədən dövlətlərə qarşı iqtisadi və hərbi sanksiyalar tətbiq etmək, qlobal ciddi nəzarət və kəşfiyyatı artırmaq məqsədlərini hədəfləyirdi. Bu hadisələr ABŞ-nin beynəlxalq terrorçuluqla mübarizəyə başlamasına, əvvəlcə Əfqanıstan və daha sonra İraqa qarşı hərbi əməliyyatlara başlaması və dünyada intensiv anti-islam təbliğatının aparılması üçün bəhanə oldu.

        2001-ci il sentyabrın 20-ində prezident Buş ABŞ Konqresinin birgə sessiyasında 11 sentyabr günü baş verən hadisələr, 9 günlük xilasetmə və bərpa cəhdləri və 11 sentyabr terroruna qarşı cavab tədbirləri haqqında danışdı. Zərər çəkənlərin ailələrini və həyatda qalanları maliyyə yardımı ilə təmin etmək məqsədilə hücumların qurbanlarına yardım etmək üçün böyük miqdarda pul ayrıldı, xeyriyyə cəmiyyətləri yaradıldı.

        2002-ci ilin sonunda terror aktlarına qarşı hazırlıq və təxirəsalınmaz tədbirlər üçün Tomas Kinin rərbərlik etdiyi Birləşmiş Ştatlarda Terror Aktları üzrə Milli Komitə (9/11 Komitəsi) yaradıldı. 2004-cü il iyulun 22-də Komitə özünün 9/11 Komitə məruzəsini yayımladı.

Təqdim etdi: Şakir QURBANOV

fPaylaşmaq

Whatsapp

“Fəlsəfədə idrak”

1

       Məndən soruşursunuz ki, filosofların özünəməxsusluğu nədir?.. Məsələn, onların tarixi hisslərinin olmaması, təşəkkül anlayışına nifrətləri, misirçiliyi. Onlar təsəvvür edirlər ki, onlar nəyisə tarixsizləşdirsələr, ondan mumiya düzəltsələr, bu,hörmətə layiq olacaq. Filosofların min illər boyu istifadə etdikləri hər şey anlayışların mumiyaları olmuşdur; onların əlindən heç bir şey canlı çıxmadı. Anlayışların bu bütpərəst cənabları öldürür, balzamlayır, ibadət etdikləri zaman həyat üçün təhlükəli olurlar. Ölüm, dəyişmə, qocalıq,doğuluş və böyümə onlar üçün etiraz, hətta təkzibdir.

       Olan yaranmır,yaranan olmur... İndi isə onların hamısı, hətta bir növ ümidsizliklə belə, varlığa inanırlar. Amma onu ələ keçirə bilmədiklərinə görə onlara verilməməsinin səbəblərini axtarırlar. “Varlığı qəbul etməməyimizdə bir illüziya, bir aldatma olmalıdır. Yalançı harada gizlənir?” “Biz onu tapmışıq - deyə onlar sevinclə qışqırırlar. Bu, hissiyyatdır!” Əslində çox əxlaqsız olan bu hisslər bizi gerçək dünya haqqında aldadır. Əxlaq: hisslərin aldadılmasından, təşəkküldən, tarixdən, yalandan xilas olmaq, hisslərə,yalana inamdan başqa bir şey deyildir. Əxlaq: hisslərə inanan hər şeyi inkar etmək. Qalan insanların hamısı bir “kütlə”dir. Filosof olmaq, mumiya olmaq, monotonizmi məzarçıların mimikaları ilə təsvir etmək!Hər şeydən əvvəl, həyasızcasına özündə hansısa bir həqiqi şey olduğunu göstərən, məntiqin bütün səhvlərinə məruz qalmış, təkzib edilmiş, hətta qeyri-mümkün olmuş və təəssüf hissinə layiq bütün bu hissləri özünüzdən uzaqlaşdırın!..”

2

          Dərin ehtiramla Heraklitin adını istisna edirəm. Əgər fəlsəfi publikanın qalan hissəsi hisslərin dəlillərini rədd edirdisə, o, onların dəlillərini rədd etdi. Çünki sonuncular onun çoxluğundan və dəyişilə bilməsindən danışır, şeylərin sanki daimi və vahid olduğunu göstərirdilər. Heraklit də hisslərə qarşı ədalətsiz idi. Eleatlar kimi, onun özü hesab edirdilər ki, onlar yalan danışmırdılar. Onlar ümumiyyətlə yalan danışmırlar. İlk dəfədir ki, onların şəhadətindən gətirdiyimiz şeylər onlara yalan, məsələn, vahidlik yalanı, şeylik yalanı, substansiyalar, sabitlik aşılayır... “İdrak”, hisslərin sübutunu təhrif etməyimizin səbəbidir. Hisslər təşəkkül, yox olma, dəyişiklik haqqında danışdığından yalan danışmırlar... Lakin Heraklit bu varlığn boş bir uydurma olmasında haqlı olaraq qalacaq. “Görünən” dünya yeganədir: “həqiqi dünya” ancaq ona bağlıdır.

3

          Hisslərimizdə necə də incə müşahidə alətlərimiz var! Məsələn, hələ heç bir filosofun hörmət və minnətdarlıqla danışmadığı burun. O, öhdəmizdə olan üzvlərdən ən incə üzvdir: o, hətta spektroskopun müəyyən edə bilmədiyi minimal hərəkət fərqlərini müəyyən edə bilir.

Bu gün biz hisslərin sübutlarını qəbul etməyə qərar verdiyimiz qədər elmə yiyələnirik. O qədər ki, onları daha da təkmilləşdirməyi, silahlandırmağı, sona qədər düşünməyi öyrəndik. Qalanları xəstəliklərdir və hələ də elm deyil. Mən metafizikanı, teologiyanı, psixologiyanı, idrak nəzəriyyəsini nəzərdə tuturam. Və ya formal elm, işarələr doktrinası: məntiq və tətbiqi məntiq, riyaziyyat kimi. Onlarda problem olaraq belə reallıq yoxdur; eləcə də məntiq kimi işarələrin konvensiyasının ümumən hansı dəyərə malik olması məsələsi.

4

        Filosofların başqa bir özünəməxsusluğu da heç də az təhlükəli deyil. O, sonuncu ilə birincini qarışdırmaqdan ibarətdir. Onlar sonda görünəni əvvələ qoyurlar - heyif! Çünki onlar heç görünməməlidir! - “ali anlayışlar”, yəni ən ümumi, ən boş məfhumlar, buxarlanan reallığın son tüstüsü.

        Bu, yenə də onların ibadət tərzinin ifadəsidir. Yüksək olan aşağıdan böyüməməli, ümumiyyətlə heç böyüməməlidir... Əxlaq: Birinci dərəcəli hər şey causa sui olmalıdır. Başqa bir şeydən qaynaqlanma etiraz, dəyər şübhəsi hesab olunur. Bütün ən yüksək dəyərlər birinci dərəcəlidir, bütün ən yüksək anlayışlar: mövcud olan, qeyd-şərtsiz, yaxşı, doğru, mükəmməl - bütün bunlar baş verə bilməz, buna görə də causa sui olmalıdır. Amma bütün bunlar bir-birinə bərabər ola bilməz, özü ilə də ziddiyyət təşkil edə bilməz...

        Beləliklə, onların qeyri-adi “Tanrı” anlayışı hazırdır...Axırıncı, ən nadir, ən boş olanı birinci, özlüyündə bir səbəb, ens realissimum kimi qəbul edilir... Beləliklə, bəşəriyyət xəstə hörümcəklərin beyin əzablarına ciddi yanaşmağa məcbur oldu və bu ona çox baha başa gəldi!..

5

         Nəhayət, gəlin bunu səhv və görünüş probleminə necə fərqli baxdığımızla müqayisə edək. Bir zamanlar dəyişikliyi, təşəkkülü görünüşün sübutu, bizi çaşdıran bir şeyin olması hesab edirdilər. Bu gün isə, əksinə, biz görürük ki, idrakın xürafatı bizi vəhdət, eynilik, sabitlik, substansiya, səbəb, zahirilik, varlıq tətbiq etməyə, səhv etməyimizə məcbur edir. Hesabın ciddi yoxlaması əsasında bunun səhv olduğuna nə qədər əmin olsaq da. günəşin hərəkətində olduğu kimi, burada da eynidir: orada yanılmanın daimi müdafiəçisi gözümüz, burada isə dilimizdir. Dil öz mənşəyinə görə psixologiyanın ən ibtidai forması dövrünə gedib çıxır. Əgər dil metafizikasının əsas fərziyyələrini şüurumuza daxil etsək, kobud fetişizmə düşmüş olarıq, almanca: idraka. O, hər yerdə edəni və ediləni görür. O, ümumən səbəb kimi iradəyə inanır. O, “Mən”ə bir varlıq, bir substansiya kimi inanır. Mənə inamı hər şeyə proyeksiya edir və bununla da ilk dəfə olaraq “şey” anlayışını yaradır. Varlıq fikir yaradır, hər yerə soxulur. “Mən” anlayışından ilk dəfə törəmə olaraq “varlıq” anlayışı yaranır... Başlanğıcda iradənin aktiv bir şey, bir qabiliyyət olduğu barədə yanlış bir təsəvvür yaranır... Bu gün biz bilirik ki, bu, sadəcə sözdür... Çox sonralar, min dəfə işıqlı dünyanın ortasında idrak kateqoriyalarının tətbiqində inam, subyektiv əminlik birdən-birə filosofların beyninə nüfuz etdi.

         Onlar belə nəticəyə gəldilər ki, sonuncu empirizmdən irəli gələ bilməz. Çünki, bütün empirizm onlarla ziddiyyət təşkil edir. Onlar haradan irəli gəlir? Yunanıstanda olduğu kimi, Hindistanda da eyni səhvə yol verdilər. “Biz bir vaxtlar daha yüksək dünyada (daha aşağı bir dünyada yaşamalıydıq demək əvəzinə: bu daha doğru olardı!) yaşamalıydıq.Biz ilahi olmalıydıq, Çünki bizim idrakımız var”!.. Əslində, indiyə qədər heç bir şey, məsələn, eleatların ifadə etdiyi kimi, varlıq haqqında yanlışlığa daha sadəlövh bir inandırma gücünə malik olmamışdır. Axı bizim hər sözümüz, hər cümləmiz onun üçün danışır! Eleatların əleyhdarları, Demokrit də atomunu icad edərkən varlıq anlayışının şirnikləndirilməsinə tabe oldular... Dildə “idrak” - köhnə yalançı! Qorxuram ki, Allahdan xilas olmayaq, çünki biz hələ də qrammatikaya inanırıq...

 Tərcümə etdi: Şakir QURBANOV

fPaylaşmaq

Whatsapp

Dünən İyulun 6-da Şuşada “Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi Zirvə görüşünün Qarabağ Bəyannaməsi” imzalanıb.

fPaylaşmaq

Whatsapp

Orta məktəb  məzunlarından bir qrupunun 48 ildən sonra reallaşan görüş-tədbiri

fPaylaşmaq

Whatsapp