Azərbaycanın dahi sənətkarı Üzeyir Hacıbəylinin həyatı həmişə gərginlik içində olub... Ölkəmizin sabiq səfiri Vilayət Quliyev Üzeyir bəyin həyatını zəhərləyən iki erməni musiqiçisi haqqında maraqlı fakt sərgiləyib:
- Onlardan birincisi daha çox Saşa Oqanezaşvili kimi tanınan kamançaçı Aleksandr Oqanyandır (1889-1932). Azərbaycan musiqisinin erməniləşdirilməsi işinin binasını qoyanlardan biridir. Cabbar Qaryağdı oğlu (xanəndə) və Qurban Pirimov (tar) ilə birlikdə trio yaratmışdılar. Bu böyük sənətkarların rus dilini bilməməsindən istifadə edib birgə ifa etdikləri, yaxud yazdırdıqları muğam dəsgahlarını, xalq mahnılarını və s. "fars musiqisi", yaxud "Qafqaz-erməni musiqisi" kimi qələmə verirdi. Bolşeviklərlə dil tapıb 1920-ci ildə Bakıda Şərq konservatoriyası yaratmışdı. 1920-ci ilin sentyabrında "Bakinski raboçi" qəzetində çap etdirdiyi bir məqalədə yeni ağalarına müraciətlə Üzeyir bəyi "Azərbaycan musiqisinin inkişafına çalışmamaqda" ittiham edirdi. Donos xarakterli məqalə və çıxışlarında dahi bəstəkarımızın musiqi savadının olmaması, not bilməməsi, muğam operaları ilə proletar mədəniyyətinə ziyan vurması və s. cəfəng iddialar irəli sürürdü. İkinci erməni 1932-1938-ci illərdə Bakı Konservatoriyasının direktoru olmuş Anuşavan Ter-Qevondyan (1887-1961) idi. İlk gündən Üzeyir bəyi sıxışdırmağa başlamış, onu mətbuat səhifələrində muğam operalarından imtinaya məcbur eləməyə çalışmışdı. Tədris saatlarını əlindən almış, cüzi maaşla xalq musiqisi kabinetinə sıravi əməkdaş təyin etmişdi. Tez-tez iclaslarda "Üzeyir Hacıbəyovun məsələsini" müzakirəyə çıxarmışdı.
Amma bu yaramaz və xain əməllər Üzeyir bəyi əsla ruhdan salmamışdı. Əksinə, möhtəşəm "Koroğlu" operasını bəstələyərək təkcə yeni sənət zirvəsi fəth etmiəmiş, həm də bütün bədxilaahlarını susduraraq həqiqi sənətin nəyə qadir olduğunu göstərmişdi.
Təqdim etdi: A.Məmmədli
