Anladım, işte çevirisi:
---
KOMİSSİYA Başqanı Salih Kurtun tədqiqatları nəticəsində Türkiyənin bölünməz bütövlüyünə dərhal müdaxilə olaraq bölüşçülük fəaliyyətlərini özündə cəmləşdirən ikiz müqavilələrin içindəkə məzmun və ləğv edilməsi haqqında məsələlər var.
Bu məqalə, Türkiyənin 15 avqust 2000-ci ildə Nyu-Yorkda imzaladığı və 4 iyün 2003-cü ildə Türkiyə Büyük Məclisində qəbul edilmiş "İkiz Müqavilələr" adlanan sazişin təcili ləğv edilməsi çağırışı rəsmi bir bəyanatı xülasə edir. Bəyanatda, müqavilənin məzmunu və təsirləri ilə bağlı detallar aşağıda göstərilir.
Kamuya "ikiz yasa" kimi tanınan ikiz müqavilə nədir?
2 oktyabr 1992-ci ildə və 21364 saylı Rəsmi Qəzətində; 3839-3841 saylı Qanunlar və 92-40836 saylı qərarla birgə, AZƏRBAYCAN AVROPA'NIN ÖZƏRLİK ŞƏRTİNİ YERİNƏ GƏTİRİMƏ QƏRARIDIR. Xarici İşlərBakanlığının 29/7/1992 tarixli və AKGY/2238-4753 saylı məktubu üzərinə, 31/5/1963 tarixli və 244 saylı Qanunun 3-cü və 5-ci maddələrinə əsasən, Nazirlər Kabineti tərəfindən 6/8/1992 tarixində qərarlaşdırılmışdır.
MÜQAVİLƏDE İMZASI OLAN AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI RƏSMİ NÜMAYƏNDƏ HEYƏTİ
Rəsmi Qəzet Kodu: 031092
Süleyman DEMİREL Baş nazir
E. İNÖNÜ
Dövlət Naziri və Başb. Yrd.
İ. TEZ Dövlət Naziri
O. KİLERCİOĞLU Dövlət Naziri
E. ŞAHİN Dövlət Naziri
N. AYAZ Milli Müdafiə Naziri
K.TOPTAN Milli Təhsil Naziri
Y.TOPÇU Nəqliyyat Naziri
M. T . KÖSE Sənaye və Ticarət Naziri
A. ATEŞ Turizm Naziri
E. CEYHUN Dövlət Bakam
G. ERGENEKON Dövlət Bakam
M. A . YILMAZ Dövlət Naziri
M. S. OKTAY Ədalət Naziri
S. ORAL Maliyyə və Gümrük Bakamı
Y. AKTUNA Sağlamlıq Bakamı
M. MOĞULTAY İş və Sosial Təminat Bakamı
D. F . SAĞLAR Mədəniyyət Bakamı
B. D . AKYÜREK Ətraf Mühit Bakamı
C. ÇAĞLAR Dövlət Naziri
A.GÖNEN Dövlət Naziri
M. KAHRAMAN Dövlət Naziri
Ş. ERCAN Dövlət Bakam
1. SEZGİN İçişləri Naziri
N. CEVHERİ Dövlət Naziri V .
T.AKYOL Dövlət Naziri
Ö. BARUTÇU Dövlət Naziri
M. BATALLI Dövlət Naziri
H. ÇETİN Xarici İşlər Naziri
O. KUMBARACIBAŞI Bayındırlıq və İskan Bakamı
N. CEVHERİ Kənd Təsərrüfatı və Kənd İşləri Bakamı
E. FARALYALI
Enerji və Təbii Sərvətlər Bakamı
V. TANIR Orman Bakamı
İdarə edən və idarələşmə bölməsi Səhifə: 1 İçindəkiler 96. Səhifədədir.
3 oktyabr 1992-ci il və 21364 Mükərrər saylı Rəsmi Qəzətində; 3839,3841 saylı qanunlar və 92-40836 saylı Təyinat Qərarı dərc edilib.
I apologize for any confusion earlier. Here's the translation of the text into Azerbaijani Turkish:
---
**MÜSAVATDA RAZILIQ VERƏN ÖLKƏLƏR VƏ MÜNSİBƏTLİ ŞƏXSƏLƏR**
Maddə 17. Çıxış
1 - Hər hansı bir Tərəf, özü üçün bu Şərtin qüvvəyə minməsindən sonrakı beş illik bir müddətdən sonra, bu Şərti tərk edə bilər. Bu hallarda, Avropa Şurasının Baş Katibinə altı ay əvvəl xəbərdarlıq göstərilməlidir. Bu cür çıxışlar, Tərəf Dövlət sayısının dördən az olmaması şərti ilə digər Tərəf Dövlətlər üçün Şərtin efektivliyini təsir etməyəcəkdir.
2 - Yukarıda qeyd olunan paragraf çərçivəsində hər hansı bir Tərəf Dövlət, 12-ci maddenin 1-ci paragrafında göstərilən say və növə malik olan paragraflarla bağlı olduğu müddətcə, Şərtin I. Bölməsindən hər hansı bir paragrafı tərk edə bilər. Hər hansı bir Tərəf Dövlət, bir paragraf - dan çıxaraq 12-ci maddenin 1-ci paragrafının tələblərini qarşılamayan bir vəziyyətə gəldikdə, Şərtin özündən də çıxılmış hesab olunacaq.
Maddə 18. Bildirişlər
Avropa Şurasının Baş Katibi:
a) Hər imzalamayı;
b) Bütün təsdiq, qəbul və razılıq sənədlərinin təqdim olunmasını;
c) Bu Şərtin 15-ci maddəsinə əsasən hər qüvvəyə giriş tarixini;
d) 12-ci maddenin 2-ci və 3-cü paragraflarının tətbiqi çərçivəsində alınan hər bildirişin;
e) 13-ci maddenin tətbiqi çərçivəsində alınan hər bildirişi;
f) Bu Şərtə dair digər hər hansı bir əməliyyatı, bildirişi və ya yazışmaları
Avropa Şurası üzvü Dövlətlərə bildirəcəkdir.
Yuxarıdakı hər iki tərəfin razılığı ilə müvafiq şəkildə yetkililəşdirilmiş aşağıda imzaları olanlar bu Şərti imzalayıblar.
Avropa Şurasının arxivlərində saxlanılacaq bu Müqavilə, İngiliscə və Fransızcə olaraq
və hər iki mətn də eyni səviyyədə keçərlidir, tək nüsxə kimi 1985-ci ilin 15 oktyabr tarixində Strasburqda tərtib olunmuşdur. Avropa Şurasının Baş Katibi Avropa Şurası üzvü Dövlətlərə bu Şərtin aslına uyğun nüsxələrini göndərəcəkdir.
Avstriya Respublikası Hökuməti adına G. KNITEL
Belçika Krallığı Hökuməti adına Jan R. VANDEN BLOOCK
Kipr Cumhuriyyəti Hökuməti adına
Danimarka Krallığı Hökuməti adına Erling V. OUAADE
Fransa Respublikası Hökuməti adına Henri OURMET
Federal Almaniya Respublikası adına
Günter KNACKSTEDT Horst WAFFENSCHMIDT
Yunanıstan Respublikası Hökuməti adına Agamemnon KOUTSOGIORGAS
İslandiya Respublikası adına İrlandiya Hökuməti adına
İtaliya Respublikası Hökuməti adına Oscar L. SCALFARO
İcra və İdarə Şöbəsi Səhifə: 6
3 oktyabr 1992 - Nömrə: 21364 RƏSMİ QƏZƏT Səhifə: 7 Lixtenşteyn Prinsliyi Hökuməti adına
Nicolas de LIECHTENSTEIN
Lüksemburq Büyük Dükalığı Hökuməti adına Jean SPAUTZ
Malta Hökuməti adına
Hollandiya Krallığı Hökuməti adına
Norveç Krallığı Hökuməti adına
Portuqal Respublikası Hökuməti adına Joao PEREIRA BASTOS
ispaniya Krallığı Hökuməti adına Felix PONS IRAZAZABAL
isveç Krallığı Hökuməti adına
isviçrə Konfederasiyası Hökuməti adına
Türkiyə Respublikası Hökuməti adına
Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı Hökuməti adına
Bu metni Azerbaycan Türkçesine çevirebilirim:
---
Yerli Səviyyədə Mövqelərin İstifadə Şərtləri
1. Yerli səviyyədə seçilmiş təmsilçilərin vəzifə şərtləri, vəzifələrin azad şəkildə yerinə yetirilmə imkanını təmin etməlidir.
2. Vəzifə şərtləri, əgər uyğun olarsa, göstərilən işin maliyyə təminatı ilə birlikdə, məsuliyyətin yerinə yetirilməsi zamanı ediləcək xərclərin dəyişdirilməsinə və işin qarşılığı kimi əmək haqqının və buna dair sosial sığorta ödəmələrinin təmininə imkan verə bilər.
3. Yerli şəxslərin vəzifələri, qanun və ya əsas hüquqi prinsiplər əsasında müəyyən ediləcək fəaliyyətlər və funksiyalarla uyğunlaşmayan işlər təyin edilir.
Maddə 8
Yerli İdarələrin İdarəi Nəzarəti
1. Yerli idarələrin bütün idari nəzarəti, yalnız qanun və ya anayasada müəyyən edilmiş hallarda və metodlarla həyata keçirilə bilər.
2. Yerli idarələrin fəaliyyətlərinin idarəi nəzarəti normal olaraq yalnız qanun və anayasal prinsiplərə uyğunluğun təmin edilməsi məqsədilə həyata keçiriləcəkdir. Lakin, üst idarələr yerli idarələrin icra etdiyi işlərin tələblərə uyğun olaraq həyata keçirilip-keçirilmədiyini idarəi nəzarətə məruz qoya bilərlər.
3. Yerli idarələrin idarəi nəzarəti, nəzarət edən orqanın müdaxiləsinin qorunmaq istiqamətindən əhəmiyyətli maraqların əhəmiyyəti ilə müqayisəli olaraq məhdudlaşdırılmalıdır.
Madde 9
Yerli İdarələrin Maliyyə Mənbələri
1. Milli iqtisadi siyasət çərçivəsində, yerli idarələrə öz yetkiləri daxilində azad şəkildə istifadə edə biləcəkləri kifayət qədər maliyyə mənbələri təmin ediləcəkdir.
2. Yerli idarələrin maliyyə mənbələri, anayasa və qanunlar tərəfindən müəyyən edilmiş məsuliyyətlərlə uyğun olacaq.
3. Yerli idarələrin maliyyə mənbələrinin ən az bir hissəsi, öz məhkəməsinin qoyduğu məhdudlar daxilində yerli vergi və rüsumlardan təmin ediləcəkdir.
4. Yerli idarələrə təmin olunan mənbələrə əsaslanan maliyyə sistemləri, əməliyyatların həyata keçirilməsi üçün tələb olunan xərclərdəki reallaşan artımı mümkün qədər izləməyə və esneklik göstərməyə yetəcək qədər çeşidli və mürəkkəb olmalıdır.
5. Maliyyə cəhətdən daha zəif olan yerli idarələrin qorunması, potensial maliyyə mənbələrinin və qarşılanması lazım gələn mali yükün bərabər paylaşılmasının təsirlərini aradan qaldırmaq üçün mali eşitləmə metodlarının və ya buna bərabər qərarların götürülməsini tələb edir. Bu tədbirlər və qərarlar yerli idarələrin öz məsuliyyət sahələrində istifadə edə biləcəkləri takdir hüququnu məhdudlaşdırmamalıdır.
6. Yenidən bölüşdürülmüş mənbələrin yerli idarələrə təyin edilməsinin necə olacağı haqqında, onlara uyğun bir şəkildə məsləhət veriləcəkdir.
7. Mümkün olduğu qədər, yerli idarələrə verilən hibələr müəyyən layihələrin maliyyələşdirilmə şərtiləri təşkil etməməlidir. Hibələrin verilməsi, yerli idarələrin öz yetki sahələri daxilində öz siyasətlərinə görə takdir hüquğunu istifadə etməkdə əsas azadlıqlarına müdaxilə etməməlidir.
8. Yerli idarələr kapital investisiyalarının maliyyələşdirilməsi üçün qanun tərəfindən təyin edilmiş sərhədlər daxilində milli kapital bazarına daxil ola bilərlər.
Madde 10
Yerli İdarələrin Birləşmə və Birliklərə Qoşulma Hüququ
1. Yerli idarələr öz yetkilərini yerinə yetirmək məqsədilə digər yerli idarələrlə əməkdaşlıq edə və qanunlar çərçivəsində birliklər qura bilərlər.
2. Hər bir Dövlət, yerli idarələrin ortaq maraqlarının qorunması və inkişaf etdirilməsi üçün birliklərə üzv olma və beynəlxalq yerli idarələr birliklərinə qoşulma hüququnu tanıyacaqdır.
3. Yerli idarələr, qanun tərəfindən nəzərə alınan şərtlər əsasında digər dövlətlərin yerli idarələri ilə əməkdaşlıq edə bilərlər.
Madde 11 Öz-İdarələrin Hüquqi Müdafiəsi
Yerli idarələr anayasaları və ya milli qanunvericilik tərəfindən təyin edilmiş öz-İdarə prinsiplərinə əməl etmə hüququndan yargı yoluna müraciət etmə hüququna malik olacaqlardır.
II. BÖLMƏ Müxtəlif Tələblər
Maddə 12 Öhdəliklər
1- Hər bir qeyri-rəsmi tərəf bu Şərtin I. Bölməsindəki paragraflardan ən azı 10 tanəsi aşağıdakılar arasında seçilmiş 20 paragraf ilə özünü əlaqələndirəcək.
İdarəetmə və İdarəetmə bölməsi Səhifə: 4 paragraf 1 və 2, paragraf 1, 2 və 4,
paragraf 1, paragraf 2, paragraf 1, 2 və 3,
3 oktyabr 1992 — nömrə: 21364 RƏSMİ QƏZƏB Səhifə: 5
2. Sazdoğru tərəf olan hər dövlət icazə, qəbul və ya rəzil vəsaitini təqdim edərkən, bu Məddənin 1. paragraf tələblərinə uyğun olaraq seçilmiş paragrafları Avropa Şurasının Baş katibinə bildirəcəkdir.
2- Hər hansı bir müqavilə tərəfi olan hər bir Dövlət onay, qəbul və ya təsdiq sənədini təqdim edərkən, bu Məddənin 1. paragrafının tələblərinə uyğun olaraq seçilmiş paragrafları Avropa Şurasının Baş katibinə bildirəcəkdir.
3- Hər hansı bir Tərəf Dövlət, bu Məddənin 1. paragrafının tələblərinə əsasən müqavilənin hələ də qəbul etmədiyi hər hansı bir paragraf və ya paragrafla özünü əlaqələndirdiyini daha sonra Genel Sekretərə bildirə bilər. Sonradan qəbul edilən bu cür öhdəliklər, bu bildiri də təqdim edən Müqavilə Tərəfinin onay, qəbul və ya təsdiq prosesinin ayrılmaz bir hissəsi kimi qəbul ediləcək və Baş katibin bildiri aldığı tarixdən sonrakı üç aylıq müddətdən başlayaraq növbəti ayın ilk günündən etibarən eyni təsiri göstərəcəkdir.
Maddə 13 - Bu Şərtin Kapsadığı Vəzifələr
Bu Şərtlə əhatə olunan özərlikli yerli idarəetmə prinsipləri, Ərəb Tarafın ölkəsində mövcud olan yerli idarəetmə orqanlarının bütün kateqoriyaları üçün tətbiq olunur. Buna baxmayaraq, hər bir Ərəb Tarafı, təsdiq, qəbul və ya icazə sənədini təqdim edərkən, bu Şərtin yalnız hansı kateqoriyalar üçün tətbiq ediləcəyini və ya tətbiq edilməyəcək kateqoriyaları öncədən nəzərə ala bilər. Avropa Şurası Baş katibinin daha sonra edə biləcəyi bildirimlərlə, yuxarıdakıların əlavə olaraq, digər yerli və ya bölgə idarəetmə kateqoriyalarını da Şərtin əhatəsinə daxil edə bilər.
Maddə 14 - Məlumatların Təmin Edilməsi
Hər bir Ərəb Tarafı, bu Şərtin tələblərinə uyğunluğu təmin etmək məqsədi ilə qəbul etdiyi qanunvericilik tədbirləri ilə aldığı digər addımlar haqqında bütün məlumatı Avropa Şurası Baş katibinə bildirəcəkdir.
3. BÖLMƏ Məqalə 15
İmza, Təsdiq və Qüvvəyə Enmə
1- Bu Şərtlə Avropa Şurasının üzvü olan bütün ölkələrin imzasına açıqdır. Təsdiq, qəbul və ya təsdiq prosesinə tabidir. Təsdiq, qəbul və ya təsdiq sənətləri Avropa Şurasının Baş katibinə təqdim olunacaqdır.
2- Bu Şərt, Avropa Şurasının üzvü olan ölkələrdən dördünün bu Şərti qəbul etməyi taahhüt etdiklərini yuxarıdakı paragrafın tələblərinə uyğun olaraq daha sonra bildirmələrindən etibarən üç aylıq müddəti izləyən ayın ilk günündə qüvvəyə minəcəkdir.
3- Bu Şərti daha sonra qəbul etməyi taahhüt edən hər hansı bir üzv Dövlət üçün, bu Şərtin təsdiq, qəbul və ya təsdiq sənətinin təqdim edilməsindən sonrakı üç aylıq müddəti izləyən ayın ilk günündə qüvvəyə minəcəkdir.
Məqalə 16 - Torpaqlarla əlaqəli mərhumat
1- Hər hansı bir Dövlət, imzalama zamanında və ya təsdiq, qəbul və ya təsdiq sənətinin təqdim edilməsində bu Şərtin tətbiq ediləcəyi torpaq və ya torpaqları təyin edə bilər.
2- Hər hansı bir Dövlət daha sonra edəcəyi və Avropa Şurasının Baş katibinə müraciətlə bu Şərtin tətbiq sahəsinə daxil edəcəyi başqa hər hansı bir torpağı göstərə bilər. Şərt, bu cür torpaqlar üçün, bu müraciətin Baş katibin ə aldığı tarixdən sonra gələcək üç aylıq müddəti izləyən ayın ilk günündə qüvvəyə minəcəkdir.
3- Yukarıdakı iki paragraf çərçivəsində edilən hər hansı bir müraciət, bu müraciətdə göstərilən hər hansı bir torpaq bakımından Baş katibə müraciətlə geri çəkilə bilər. Bu geri çəkmə, Baş katibin bu müraciəmi aldığı tarixdən sonra altı aylıq müddəti izləyən ayın ilk günündə qüvvəyə minəcəkdir.
Bu mətn Türkiyədə 3 oktyabr 1992 tarixli Rəsmi Qəzət-də nəşr edilmiş bir saydan götürülüb və 4 iyun 2003 tarixində Türkiyə Büyük Millət Məclisində təsdiqlənmiş Birinci Nazirlər Kabinet Qərarını əhatə edir. Mətndə göstərilən "TÜRKİYENİN ÖZERKLİK İLƏ BÖLÜNMƏSİNİN YOLU KAPATILACAQDIR." ifadəsi əhəmiyyətli bir siyasi qərarın ləğv edilməsinə işarə edir. Bu kontekstdə, mövzu ilə bağlı ətraflı məlumata və jurnalist-yazar Halis Özdemirin göstərilmiş linkinə müraciət edə bilərsiniz.
