Keçən əsrin əvvəllərində yaradılmış Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanası yaranma tarixinə görə ölkəmizdə ən qocaman, mühafizə etdiyi nəşrlərin say və müxtəlifliyinə görə isə ən zəngin elm ocaqlarından biri sayılır.
Yarandığı gündən dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə edilmiş dünyəvi elmləri əhatə edən elmi ədəbiyyatlar, həmçinin, dünya alimlərinin bir çox orijinal nəşrləri kitabxananın fondunda toplanaraq, etibarlı şəkildə mühafizə edilmişdir. Bütövlükdə, Mərkəzi Elmi Kitabxanada müxtəlif dillərdə - həm avropa, həm şərq dillərində iki milyona yaxın nüsxənin elmin müxtəlif sahələrinə aid dəyərli ədəbiyyatlar toplanaraq qorunmuş, bir əsrlik yaşı dönəmində daim oxucularının mütaliə tələblərinə müvafiq xidmət göstərərək ölkəmizdə elmin inkişafında müstəsna rol oynamışdır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 29 aprel 2011-ci il tarixli Sərəncamı ilə dünya standartlarına cavab verən Mərkəzi Elmi Kitabxananın yeni binasının istifadəyə verilməsi dövlətin kitabxanalara, kitaba, elmə olan qayğısını bir daha sübut etdi. Həmin dövrdən başlayaraq, özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuş elmi müəssisə olaraq, daima həyata keçirdiyi maarifləndirmə ideyası ilə cəmiyyətdə elmi inkişafın təmin edilməsi kimi qlobal missiyanı layiqli bir şəkildə reallaşdırmağa davam edir.
Mərkəzi Elmi Kitabxanada müasir texnologiyaların tətbiqi, klassik kitabxana xidməti modelinin təkmilləşməsi, bütün növ informasiya vahidlərinin (nəşrlər, əlyazmalar, mətnlər, arxiv və fond sənədləri, dövri mətbuat, notlar, audio və video yazılar, fotoşəkillər, rəsm əsərləri, muzey eksponatları, əşyalar, veb-səhifələr və s.) müəyyənləşdirilməsi, rəqəmsallaşdırılması, sistemləşdirilməsi, arxivləşdirilməsi, elektron yaddaş bazasına daxil edilməsi vasitəsilə Milli Rəqəmsal Yaddaş formalaşdırılaraq yerli və xarici auditoriyaya çatdırılması baxımından demək olar ki, yeni bir fəaliyyət dövrünə qədəm qoymuşdur. Elektron kitab fondlarının və elektron arxivin təşkili müasir oxucunun tələblərinə uyğun hesablanmışdır. Ölkə daxili və ölkə hüdudlarından kənarda fəaliyyət göstərən müxtəlif kitabxanaların informasiya sistemləri arasında məlumat-biblioqrafiya və kitabxana işinin əlaqələndirilməsi, qiymətli nəşrlərin üzə çıxarılması, hesabatı və mühafizəsi, həmçinin, yerli və xarici kütləvi informasiya vasitələrində, Mərkəzi Elmi Kitabxananın sayt və nəşrlərində, digər sosial şəbəkələrdə kitabxananın fəaliyyətinin işıqlandırılması və təbliği kimi işlər də oxucu xidmətinin təkmilləşdirilməsinə xidmət edir.
Cəmiyyətdə elmi inkişafa təkan verilməsi hər bir aktual sahədə düzgün maarifləndirmə sisteminin qurulmasına, ictimai maraqların milli maraqlar dairəsində inkişafına səbəb olmuşdur. Tarix boyu, gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda yetişməsinə zəmin yaradan amillər sırasında elm-tədris ocaqları, xüsusən də, müasir kitabxana sistemi önəmli rola malik olmuşdur. Gənc nəsildə tarixi keçmişinə maraq yaratmaq, bu keçmişi öyrənmək, araşdırmaq və gələcəyə ötürmək, milli dəyərlərə hörmət və ehtiramı aşılamaq elm-təhsil ocaqları ilə yanaşı, kitabxanaların da ən ümdə vəzifəsidir.
Vətənimizin ərazi bütövlüyü, siyasi müstəqilliyi, milli azadlığı uğrunda canından-qanından keçmiş hər bir Vətən oğlunun fədakarlığının unudulmaması, şərəfli bir tarixin gələcəyə ötürülərək qorunması milli yaddaşımız üçün olduqca önəmlidir.
Bütün bu müqəddəs amalları əsas götürərək, 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində əldə olunmuş möhtəşəm Qələbəmizi və 3000-ə yaxın şəhidimizin ruhu qarşısında mənəvi borcumuzu yerinə yetirmək üçün MEK yeni təşəbbüsə imza atdı. AMEA rəhbərliyinin, Mərkəzi Elmi Kitabxananın baş direktoru, professor Məmməd Əliyevin təşəbbüsü və bilavasitə köməkliyi ilə MEK-də “Qarabağ müharibəsi qəhrəmanları” fondu yaradıldı.
Qeyd etmək istərdim ki, kitabxana sistemində yaradılan fond bu istiqamətdə qurulan digər fond və şöbələrin ilkidir. “Qarabağ müharibəsi qəhrəmanları” fondu yarandığı ilk gündən etibarən, Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi qərəmanlarının yaddaşlarda qalması, cəmiyyətimizdə aşılanması, təbliğ və tədqiq olunması, gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində bütün gücü ilə layiqincə fəaliyyət göstərməkdədir. Fonnda şəhidlər, qazilər, müharibə iştirakçılarının hər birinin döyüş və həyat yolunu əks etdirən mümkün olan materiallar (videolar, əlyazmalar, şəkillər), onların şəxsi kitablarından nümunələr, onlar haqqında gərəkli informasiyalar toplanaraq xüsusi qayğı ilə yerləşdirlir.
Şəhidlərimizin ailələri ilə mütəmadi şəkildə görüşlər keçirilir, onların xatirəsini əziz tutaraq doğum və anım günlərində məlumat xarakterli slaydlar hazırlanaraq kitabxananın monitorlarında nümayiş etdirilir, məzarları ziyarət olunur, lazımi məlumatlar toplanılır. Fondun əməkdaşları şəhid ailələrini çox zaman fonda dəvət edir, rəsmi və qeyri-rəsmi tədbirlərimizdə onları fəxri qonağımız kimi qarşılayır, həmsöhbət olurlar. Əməkdaşlar həm bir vətəndaş, həm də işçi kimi məsuliyyətli şəkildə Qarabağın tarixi, coğrafiyası, iqtisadiyyatı, milli-mədəni irsi və milli-mənəvi abidələrinin tarixini əhatə edən 1500-ə yaxın kitab, qəzet, jurnal və digər sənədləri, həmçinin Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsinə dair dövrümüzün bütün materiallarının toplanması, hər iki müharibənin iştirakçıları haqqında olan dəyərli məlumatları, xüsusilə, şəhidlərimizin həyatını işıqlandıran materialların əldə edilərək fondda mühafizə edilməsini həyata keçirirlər.
Bununla da fond son 30 ili əhatə edən mübaribə tarixini canlı olaraq yaşamış və yaratmış müxtəlif yaşlı və müxtəlif taleli hər bir müharibə iştirakçısının qəhrəmanlıq tarixini sənədləşdirərək, hər kəsin istifadə edə biləcəyi istinad mənbəyinə çevrilib. Bütün bunlar dərsliklərin, kütləvi informasiya vasitələrinin- həm xarici, həm də yerli mətbuatın, digər qurum (məs. qəhrəmanlıq haqqında film çəkilişləri ola bilər) və təşkilatların, oxucu kütləsinin zəngin istinad nöqtəsi olaraq, qəhrəmanlıq tariximizin bütün zamanlar üçün sistemli şəkildə düzgün ötürülməsinə və dəyərləndirilməsinə imkan yaradır. Vətənin qəhrəman oğulları ilə bağlı hər cür material - döyüşçüyə aid hər hansı əşya, xüsusi əhəmiyyətə malik həyat hekayəsi, onun arzuları, onu bu qədər qorxmaz və fədakar edən səbəblər, xüsusən də, keçdiyi döyüş yolu... bunların hamısının toplanaraq, fondda tarixi sənəd, dəyərli material kimi qorunub saxlanması və gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün əlimizdən gələni emtəyə çalışırıq. Bu yolda hər kəsin köməyinə ehtiyacımız var. Xüsusən də əzəmətli bir tarix yaratmış müharibə iştirakçılarımız, əsgər və zabitlərimiz, onların ailələri, - biz bu tarixi qüruru sizin sayənizdə yaşayırıq. Bizim də borcumuzdur ki, sizin həqiqi qəhrəmanlığınızı olduğu kimi gələcək nəsillərə ötürək. Ötürək ki, Sizin gələcək nəsillər üçün etdiklərinizi, bu əvəzsiz zənginliyi onlar da bizim kimi hiss etsinlər. Ötürək ki, tariximiz unudulmasın. Çünki, tarixini bilməyən xalqın coğrafiyasını başqaları yazar, xəritəsini başqaları cızar.
Bir şəhid bacısı və bu ölkənin vətəndaşı kimi, qürurla deyə bilərəm ki, şəhidlərimiz Vətənimizin gələcəyi üçün əvəzsiz qəhrəmanlıq məktəbi yaradaraq, düşmənlərimizə möhtəşəm bir dərs verdilər. Canını, qanını, bütün arzularını Vətənə fəda edənlərin həqiqi qəhrəmanlıq hekayələri gələcək üçün həm qürur mənbəyidir, həm də əvəzsiz məktəbdir. Bu fədakarlığın, bu qorxmazlığın və igidlik məktəbinin gələcəyə ötürülməsi isə hər birimizin, eyni zamanda biz kitabxana işçilərinin vəzifə borcumuzdur.
Röksanə Səfərzadə, AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasının
“Qarabağ müharibəsi qəhrəmanları” fondunun müdiri,
şəhid polkovnik Babək Səmidlinin bacısı
