18-20 fevral 2022-ci il tarixlərində “QƏSR” Mədəni İrsi və Tarixi Abidələri Qoruyaq İB-nin İdarə Heyətinin üzvü, İCOM Azərbaycanın Milli Komitəsinin üzvü və İCOMAM Beynəlxalq Komitəsinin (hərb tarixi, hərbi muzeylər və silah kolleksiyaları üzrə) İdarə Heyətinin üzvü, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Pərvin Gözəlov Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərində Dövlət Ermitajının və Rusiya Federasiyasının Prezidenti yanında Heraldika Şurasının təşkilatçılığı ilə keçirilən hibrid-konfransda rəsmi dəvət əsasında elmi məruzə ilə əyani olaraq iştirak edib. Bu ilki konfrans Böyük Pyotr tərəfindən Heroldmeyster kontorunun yaradılmasının 300 illiyinə və Rusiya Federasiyasında Heraldika xidmətinin bərpasının 30 illiyinə həsr edilmişdi. P.Gözəlovun məruzəsi “1919-1922-ci illərin inqilab bayraqlarında İslam və sovet simvolları”.
Tədbirdə iştirak edən 48 məruzəçi sırasında Sankt-Peterburq, Moskva, Bryansk, Soçi, Novosibirsk, Komsomolsk-na-Amure, Orenburq, Tallin, Tyumen, Sıktıvkar, Ekaterenburq, İvanovo, Kirov şəhər və vilayətlərindən alim və mütəxəssislər var idi. Onuda qeyd etmək lazımdır ki, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Pərvin Gözəlov yeganə xarici ölkədən dəvət olunan iştirakçı idi (səfər şəxsi maliyyə hesabına baş tutub).
Tədbirin açılışında Dövlət Ermitajının Baş direktoru Mixail Borisoviç Piotrovskiy onlayn olaraq iştirakçıları salamladı və konfransın işində uğurlar arzu etdi.
Daha sonra Rusiya Federasiyasının Dövlət Qeroldmeysteri Qeorqiy Vadimoviç Vilinbaxov konfrans iştirakçılarına Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Vladimiroviç Putinin və RF Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin Direktoru Serqey Evqenieviç Narışkinin yubiley konfransın iştirakçılarına təbrik məktublarını oxudu.
Konfrans iclaslarında Heraldika sahəsində dövlət siyasətinin konsepsiya və strateji məsələləri, heraldika sahəsində hüquqi məsələlərin problemləri və digər aktual heraldik problemlərə həsr edilmiş məruzələr və müzakirələr keçirildi.
1919-cu ilin bayrağın ölçüləri 64 x 61 sm, üz tərəfində alt hissəsində “müsəlman ayparası”, üst tərəfdə isə beşguşəli ulduz, hər iki rəmz qırmızı parçadan hazırlanıb. Ulduzun üst tərəfində “1” rəqəmi, ayparanın altında isə “Baş.Cav.P." (Başkir Suv. Alayı). Bu bayraqla təltif edilmiş ilk Başkir süvari alayı vətəndaş müharibəsi zamanı çoxlu sayda müxtəlif hərbi birləşmələrin tipik nümunəsidir.
Bu alay (bölmə) əslində ən yüksək əmək haqqı təklif edənə xidmətlərini göstərdi və ən azı dörd dəfə tərəf dəyişdi: vətəndaş müharibəsi başlayanda “ağ” ordularla 1-ci taqım 1919-cu ildə “qırmızıya” keçdi və sonra qısa müddətə yenidən “ağ” oldu. 1920-ci il vətəndaş müharibəsi zamanı muzdlu kimi parlaq karyerasını bitirmiş və 1921-ci il sülhü nəticəsində itkin düşmüşdür. Sovet quruluşunun rəmzlərindən olan beş güşəli ulduz, müsəlman ayparanın üstündə əks edilməsinin rəmzi mənası ondan ibarətdir ki, sovet rəmzi və ya sovet quruculuğu dini mənsubiyyətdən üstün olmasına işarədir. Dini və siyasi simvolizmin bu qarışığı hər iki tərəfdəki müsəlman milislər arasında geniş yayılmışdır və digər oxşar bayraqlar bunu daha inandırıcı şəkildə təsdiqləyir.
Məruzəsinin ikinci bayrağı 81x112 sm ölçüdə kətandan hazırlanmış. 1922-ci ilin bayrağı qırmızı məxmərdəndir, gümüş və rəngli saplarla tikilir, üzərində rəngli parçalardan aplikasiya edilib və gümüş kordonla işlənir. Ön tərəfdə: artilleriya və süvari rəmzləri, xaç formasında təsvir edilmiş iki top və at nalı, nalın üstündə günəş şüalarını simvolizə edən zolaqlar var. Mərkəzdə mavi fonda Qırmızı Bayraq Ordeninin təsviri, həmçinin aşağıda tünd boz rəngdə iki (II) rum rəqəmi var. Kətan üzərində “Ukrayna Federativ Sosialist Respublikası Xalq Komissarları Soveti”nin mətni yazılıb: “SSRİ ANK 1921 / II. Qalisiya yüngül batareyası". Kətanın arxa tərəfində “Ukrayna fəhlə və kəndlilərindən” mətni var. Kətan üzərində eyni sarı rəngdə Sovet rəmzlərindən olan, beşguşəli ulduz və orağ və çəkic təsvir edilmişdi. Bu bayraq Ukraynada vətəndaş müharibəsi zamanı da istifadə olunub. O, Ukrayna cəbhəsində bir neçə düşmənə qarşı Ukrayna cəbhəsində Antonov-Ovseenkonun rəhbərliyi altında orduya dəstək verən İkinci Qalisiya Batareyasını təmsil etdi: Petlyuradan olan ukraynalılar, Denikindən Ağ Orduya, sonra isə birinci, İngilislərə məğlub olduqdan sonra Wrangeli, Fransız ordusu. Yunan işğalçıları, partizan dəstələri, xüsusən də anarxist Nestor Maxnonun dəstəsi. 2-ci Qalisiya Yüngül Batareyası 1920-ci ildə Polşa ilə kampaniya zamanı Qırmızı Ordu 40-dan çox standartını itirdi. Müharibə illərində Varşavadakı Ordu Muzeyində nümayiş etdirildi. Polşa 1945-ci ildə Sovet qoşunları tərəfindən ölkəni azad etdikdən sonra SSRİ bu standartları (bayraqları) geri qaytarmağa məcbur etdi.
Məruzədən sonra sonra P.Gözəlov iştirakçıların çox saylı suallarını cavablandırdı. Məruzəçi tərəfindən, suallara cavab olaraq Heraldika Şurasına, Avropada çap edilən və təhrif edilən tarixi məqamlara aid bir neçə əməkdaşlıq təklif etdi. Konfrans çərçivəsində iştirakçılar B.N.Elsin adına Prezident Kitabxanasında ekskursiyada olublar.
P.Gözəlov Sankt-Peterburqda olduğu dövrdə, Artilleriya, mühəndis və rabitə qoşunları Hərbi-Tarix muzeyinin direktoru V.M.Krılovla görüş keçirib. Xatırladaq ki, 1925-ci ildən sonra Azərbaycan tarixində ilk dəfə 2015-ci ildə Rusiya İmperiyasına müqavilə əsasında birləşdirilmiş Azərbaycan xanlıqların bayraqlarından Naxçıvan xanlığına məxsus dövlət və döyüş bayraqları, qeyd edilən muzeyin fondundan P.Gözəlov tərəfindən aşkar edilib və hal-hazırda tərəfindən bayraqların orijinallarının ölkəmizə gətirilməsi məsələsi həll olunur.
E.ŞİRİNOV
