İranın Ərdəbil imamının məlum açıqlaması son günlər rəsmi səviyyədə olmasa da, ictimai-siyasi müstəvidə ciddi müzakirələrə yol açdı.
Təbii olaraq düşmən ölkə olan Ermənistan informasiya müharibəsində bu faktoru Azərbaycanın əleyhinə qızışdırıcı formada istifadə etməyə ciddi həvəs göstərməkdədir… İranın xarici işlər naziri müavininin isə ötən günlərdə Azərbaycana səfəri bu sahədə anlaşılmazlığın aradan qaldırılmasına cəhd kimi də qiymətləndirilə bilər. Təbii, İran rəsmiləri də anlayır ki, ərazisində 50 milyona yaxın Azərbaycanlının yaşadığı bir ölkə 1813-cü ildə elə İran və Rusiya tərəfindən ikiyə parçalanmış Azərbaycanın Şimaldakı parçasına ögey münasibət bəslənilməsi fayda verən deyil…
***
Bəs iqtisadi münasibətlərimizdə İranla olan əlaqələrdə hansı dəyişiklik baş verə bilər?
Millət vəkili Vüqar Bayramov bu sualı belə cavablandırır:
-Iran ilə yaşanan son münasibətlər fonunda iki ölkə arasındakı iqtisadi əlaqələr də müzakirə edilən məsələlərdəndir. Cənub qonşumuz ilə ticari dövriyyəmiz 2016-cı ildən sonra daha çox artsa da ötən il pandemiyanın təsirlərindən qaça bilmədi. Belə ki, Iran ilə ticarət dövriyyəmiz 2018-ci ildə 446 milyon, 2019-cu ildə 493 milyon, ötən il isə 339 milyon dollar olub. Bu o deməkdir ki, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi ötən il əvvəlki ilə nisbətən 31,3 faiz azalıb. Azərbaycan ilə İran arasındakı ticarət dövriyyəsi ölkəmizin ümumi ticarət dövriyyəsinin 1,4 faizindən azını təşkil edir.
İrandan illik idxalın həcmi isə 300 milyon dollardır. Bu o deməkdir ki, iki ölkə arasındakı ticarət dövriyyəsinin 88 faizindən çoxu İranın Azərbaycana ixracatı üzərində qurulub. Göründüyü kimi, İran ilə ticarət dövriyyəmiz ümumi ticarət dövriyyəmizdə xüsusi paya malik olmamaqla daha çox idxal hesabına formalaşır. Bu baxımdan, İran ilə ticarət dövriyyəmizdə hər hansı azalma baş verərsə bu ölkəmizə daxil olan valyutanın həcminə ciddi təsir göstərməyəcək.
İrandan idxalın azalacağı halda onun Azərbaycanın istehlak bazarındakı tarazlığa da xüsusi təsir olmamalıdır. Azərbaycan illik 2 milyard dollara yaxın ərzaq idxalının cəmi 2.7 faizi İranın hesabına formalaşır. Ötən il İrandan 23.6 milyon dollar dəyərində kartof, 9.8 milyon dollar təzə meyvə, 8.7 milyon dollar təzə tərəvəz, 13.0 milyon dollara yaxın şəkərdən hazırlanan qənnadı məmulatları, 2.9 milyon dollar çörək və un məmulatları, 1.9 milyon dollar süd və qaymaq, 1.5 milon dollar balıq, 1.4 milyon dollar şokolad məhsulları və bir sıra digər ərzaq məhsulları (çay (177.2 min dollar), düyü (167.4 min dollar) makaron məmulatları (51.4 min dollar) və s.) idxal etmişik. İdxalın strukturundan göründüyü kimi, ərzaq məhsullarının alternativ əvəzlənməsi imkanları daha çoxdur və bu da idxal asıllığının yaranmasına imkan vermir.
Azərbaycan ərazi bötüvlüyümüzə hörmətlə yanaşan ölkələr ilə dostluq münasibətlərini davam etdrməkdə maraqlı olan dövlətdir. Ümid edək ki, qonşuluq prinsiplərinə qarşılıqlı hörmətin gözlənilməsi bu dəfə prioritet olacaq.
Təqdim etdi: A.Məmmədli
