Xarici medianın bu barədə nə yazdığını araşdıraraq, ən maraqlı materialları təqdim edirik.
“Dollar hegemonluğunun sonu gələcək, amma indi yox”
ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp BRİKS ölkələrinə və dolların dünyada dominant ehtiyat valyutası rolunu əlindən almağa çalışan hər hansı digər dövlətlərə 100% tariflər tətbiq etməklə hədələyib. “South China Morning Post”-un köşə yazarı Aleks Lo bildirib ki, Trampın hələlik narahat olacağı heç bir şey yoxdur: dünya üzrə mərkəzi bankın valyuta ehtiyatlarının 59 faizi ABŞ dolları və ya aktivlərində saxlanılır. Avro valyuta ehtiyatlarının 20 faizini, yuanın isə cəmi 2,3 faizini təşkil edir.
Ümumi qlobal hökumət və özəl sektor borcunun təxminən 64 faizi dollarla ifadə olunub. ABŞ valyutası bütün beynəlxalq ödənişlərin və valyuta əməliyyatlarının 58 faizini təşkil edir. Həmçinin dollar ABŞ-ın xarici siyasətinin aləti olaraq qalır. Vaşinqton məhz öz valyutasının köməyi ilə İran və Venesuela kimi bütün iqtisadiyyatları boğub, onlarla ölkəyə sanksiya tətbiq edib. Üstəlik, 2000-ci ildə dünya ehtiyatlarında dolların payı indiki 59 faizlə müqayisədə 70 faizdən çox olub. Digər tərəfdən, dollarla ifadə olunan borc qiymətli kağızları 2010-cu ildəki 49 faizdən 2024-cü ildə 64 faizə yüksəlib. Lo vurğulayıb ki, ABŞ maliyyə təcavüzünü davam etdirsə belə, dolların sərvətində köklü dönüşün tezliklə baş verməsi ehtimalı azdır və demək olar ki, Trampın ikinci dövründə baş verməyəcək.
“Tiflis yeni Kiyev olmayacaq”
Gürcüstanda hakim “Gürcü Arzusu” partiyası ilə avropapərəst müxalifət arasında qarşıdurma güclənir – son bir həftə ərzində paytaxtda küçə toqquşmaları səngiməyib, Türkiyənin “Aydınlık” nəşri yazır. Bu arada ABŞ Gürcüstanla tərəfdaşlığını dayandırıb və Gürcüstan prezidenti “qanuni” parlament seçilənə qədər postunu tərk etməkdən imtina edib.
Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze Brüsseli Aİ-yə üzvlüklə bağlı danışıqları şantaja çevirməkdə ittiham edib. O, artıq bəyan edib ki, ölkə hakimiyyəti Ukraynadakı Maydana bənzər ssenariyə imkan verməyəcək. Kobaxidze bildirib ki, Gürcüstandakı iğtişaşlar Maydanda olduğu kimi, Aİ siyasətçiləri və onların “yerli agentləri”nin ölkənin daxili işlərinə müdaxiləsinin nəticəsidir. O, vurğulayıb ki, Gürcüstan, nəhayət, Aİ-nin üzvü olmalıdır, lakin bu, ədalətli şərtlərlə baş verməlidir.
"Tayvana hazırlaşır": Çin sanksiyalardan yayınmağın yollarını araşdırır
“The Wall Street Journal” yazır ki, Çin Ukrayna böhranının başlanğıcından bəri Rusiya iqtisadiyyatını fəal şəkildə dəstəkləyir, Rusiya nefti alır və Moskvanı “mikroelektronikadan tutmuş paltaryuyan maşınlara qədər” hər şeylə təmin edir. Qəzetin fikrincə, Rusiyanı dəstəkləməklə Pekin özünün strateji faydasını əldə edir: Qərbin sanksiyalarından yan keçməyin əsl nümunəsi.
“WSJ” qeyd edir ki, Çin Tayvan münaqişəsinə hazırlaşmaq üçün Rusiyanın sanksiyalardan yayınmasını öyrənir. Qəzet müəyyən edib ki, Çin rəsmiləri mütəmadi olaraq ölkə rəhbərliyinə müharibə və Qərb sanksiyaları zamanı Pekinin istifadə edə biləcəyi dərslər barədə məlumat verirlər. “The Wall Street Journal”-a tanış olan insanların sözlərinə görə, Çin Ukraynada döyüşlər başlayandan bir neçə ay sonra sanksiyaların təsirinə nəzarət etmək üçün idarələrarası qrup yaradıb. Bu qrupun üzvləri vaxtaşırı Moskvaya səfər edərək Rusiya Mərkəzi Bankının, Maliyyə Nazirliyinin və digər idarələrin nümayəndələri ilə görüşlər keçirirlər.
Suriyada “tarixi nisbətlərin eskalasiyası”
Xorvatiyanın “Advance” portalı Suriyada vəziyyətin pisləşməsini “tarixi nisbətlərin eskalasiyası” adlandırıb: nəşr qeyd edib ki, Suriya bütün dünya münaqişələrini birləşdirir və bütün geosiyasi oyunçulara təsir edir. Növbəti Suriya böhranına nə səbəb oldu? “Advance” müəllifi hesab edir ki, “hər şey mümkündür” – Amerika-İsrailin Rusiya və İrana təzyiqi, “türk gambiti” və ya Hələbin özündə Dəməşq əleyhdarlarının “qaranlıq” koalisiyasının yaranması.
Hələbin yaraqlılardan azad edilməsi uğrunda mübarizə uzun illər davam etdi və nəhayət, səkkiz il əvvəl oldu. Son vaxtlara qədər Hələb azad şəhər idi, lakin “hər şey birdən-birə dəyişir”. “Advance”-nin məlumatına görə, İsrail və ABŞ Suriyada sabitliyin pozulmasında çox maraqlıdır. Ölkədə müharibənin yenidən başlaması eyni vaxtda Rusiya, İran və Livan Hizbullah hərəkatına təzyiq göstərəcək. İsrailin Suriya ərazisinə çoxsaylı aviazərbələri, şübhəsiz ki, Suriya qoşunlarının zəifləməsinə səbəb olub. Lakin Suriya prezidenti Bəşər Əsədin əleyhdarlarının “qaranlıq” koalisiyası Hələbin işğalını dəstəkləyə bilər. “Advance” müəllifi deyir ki, beşinci kolon işin bir hissəsini yaraqlılar üçün görübsə, bu, Suriya üçün xüsusilə pis xəbər olacaq. Onun fikrincə, Hələb hadisələrinin arxasında aqressiv ideyalarına qayıdan Türkiyənin dayandığı da ortaya çıxa bilər. Amma istənilən halda, Suriyadakı eskalasiya “Avropa, Yaxın Şərq və digər regionların üzərindən asılmış böyük və qaranlıq bir buluddur”.
Keçmiş MKİ analitiki “Oreshnik”lə bağlı xəbərdarlıq edib
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) keçmiş analitiki Larri Conson “Judging Freedom” jurnalında deyib ki, Birləşmiş Ştatlar Rusiyanın xəbərdarlığını ciddi qəbul etmir, çünki o, “tipik Qərb boş söhbətlərinə” öyrəşib. Bununla belə, Rusiya prezidenti Vladimir Putin “həmişə düşündüyünü deyir və dediyini nəzərdə tutur”.
Conson vurğulayıb ki, Rusiya nüvə silahına əl atmadan ABŞ-ın hərəkətlərinə cavab verə bilər. Bununla belə, bu yaxınlarda Moskva tərəfindən sınaqdan keçirilmiş “Oreshnik” strateji silah xüsusiyyətlərinə malikdir – “nüvə raketi kimidir, ancaq radiasiyasızdır”. Bu, Qərbin cavab vermədiyi ən nəhəng müasir silahlardan biridir, - Conson vurğulayıb.
E.ŞİRİNOV
