2014-cü ildə gölün təmizlənməsinə ayrılan və göldə batırılan 2 milyon manatdan isə hələ də xəbər yoxdur…
«Təzadlar» bu mövzuya bir dəfə 2017-ci ildə, sonralar isə düz 2 il əvvəl- 2021-ci ilin avqustunda toxunmuşdu. Söhbət 2014-cü ildə Prezident Sərəncamı ilə dövlət büdcəsindən təmizlənməsinə 2 milyon manat (həmin illərin kursu ilə təxminən 2,3 milyon dollar) vəsait ayrılmış Zığ gölünün ətrafında gedən sövdələşmələr və ya danışıqlardan, mənasız müzakirələrdən gedir.
***
Əslində, bu mövzuya yenidən toxunmağımıza səbəb Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin yenidən bu məsələyə qayıtmasıdır. Axı yadımdadır ki, Zığ gölünə hələ 2014-cü ildə Prezident Sərəncamı ilə 2 milyon manat pul ayrılmışdı və Suraxanı rayon İcra Hakimiyyətinin illik hesabatında gölün artıq tərtəmiz olduğu, ətrafının yaşıllaşdırıldığı, bir sözlə, xalqın istifadəsinə verildiyi bildirilirdi.
Bəs indi bu nə məsələdir? «Təzadlar»ın əməkdaşları Suraxanı RİH-nin həmin hesabatına istinad edib kameralarla Zığ gölünün pişvazına çıxmışdır… Gördüklərimiz bizi məyyus etdi. Gölün «qanı qara» idi, üzü kimi. Çünki suyun üzündə qapqara mazut və kanalizasiya sularının çirkabı üzürdü, qaz-ördək, qağayı, yaxud çöl qazları, durnalar… yox…
***
Nə isə. Keçək mətləbə: bu günlərdə isə ekologiya və təbii sərvətlər nazirin müavini Vüqar Kərimov “Xəzər Xəbər”ə Zığ gölünün son durumu ilə bağlı məlumat verirdi. Deyirdi ki, ətraf ərazilərdən axıdılan çirkab suları göldə ekoloji vəziyyəti tamamilə korlayıb. Vüqar Kərimovun sözlərinə görə, çirkəlnməyə məruz qalan gölün reabilitasiyası 2021-ci ildə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə tapşırılıb. Nazir müavini onu qeyd edirdi ki, aiddiyəti qurum tərəfindən gölə axıdılan çirkab sularının qarşsısını almaq üçün layihə hazırlanır. Sitat: «…gölün ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün nazirlik tərəfindən layihənin hazırlanması yekunlaşıb. Ümumilikdə 291 hektar ərazidə bərpa işlərinin aparılması nəzərdə tutulub. Layihənin icrası dövlət investisiya, dövlət özəl əməkdaşlığı və nazirliyin öz hesabına həyata keçiriləcək. Ərazidə müxtəlif təyinatlı obyektlərin tikintisi də planlaşdırılır… Gölün sahəsinin 40 hektara qədər kiçildilməsi orada işlərin daha rahat görülməsinə imkan yaradacaq…» və s.
2 milyon manatın qeyb olduğu göldə «qaz vurub qazan doldurma» yarışı, yoxsa…
Qayıdıram 9 il geriyə: 15 oktyabr 2014-cü il. Prezident İlham Əliyev Böyükşor və Zığ gölləri ilə bağlı FƏRMAN imzalayır. Dövlət başçısı "Böyükşor gölünün ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, mühafizəsi və istifadəsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" 26 dekabr 2013-cü il tarixli fərmanında və "Zığ gölünün ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, mühafizəsi və ondan istifadə sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" 15 oktyabr 2014-cü il tarixli sərəncamında dəyişiklik edir. Fərmana əsasən, adları çəkilən göllərlə bağlı səlahiyyətlər İqtisadiyyat Nazirliyindən alınaraq Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə verilir. İqtisadiyyat Nazirliyi göllərə aid bütün sənədləri və məlumatları bir ay müddətində Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə təhvil verməli, Nazirlər Kabineti isə bu fərmandan irəli gələn məsələləri həll etməli idi...
Bakı Dövlət Universiteti alimlərinin də Zığ gölünə gözü düşüb və…
Mən hələ onu demirəm ki, Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Ekologiya və torpaqşünaslıq fakültəsinin Ekoloji kimya kafedrasında Zığ gölünün ekoloji vəziyyətini və ətraf mühitə təsirini öyrənmək üçün tədqiqat işi də aparılıb. Tədqiqat Ekoloji kimya kafedrasının dosenti Təranə Əliyevanın “Abşeron göllərinin ekoloji-kimyəvi göstəricilərinin tədqiqi və iqlim dəyişmələri fonunda onların dəyişmə dinamikasının proqnozlaşdırılması” mövzusunda dissertasiya işi əsasında həyata keçirilib. Zığ gölünün ərazisindən götürülmüş nümunələrin (göl suyu, dib çöküntüsü, çirkab suları, torpaq) fiziki-kimyəvi parametrləri, xüsusilə ağır metalların və üzvi çirkləndiricilərin yol verilən miqdarı ilə analiz nəticəsində əldə olunan miqdarı müqayisəli təhlil olunub. Mediada yayımlanmış məlumatdan sitat: «…Tədqiqatın əsas məqsədi Zığ gölü və ətraf əraziləri ekoloji cəhətdən təhlükəsiz əraziyə çevirməkdir. Hazırda Zığ gölünün bərpası üzrə layihələndirmə işləri aparılır. Daha sonra gölün suyunun təmizlənməsinə başlanılacaq. Gölün ekoloji bərpası layihəsi iki mərhələdə həyata keçiriləcək. Eyni zamanda yüz ildən artıq müddətdə göl dibinə yığılmış çirkli çöküntülərin çıxarılması və zərərsizləşdirilməsi işləri görüləcək. Tədqiqatın nəticələri Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə təqdim olunacaq və Zığ gölü də daxil olmaqla digər Abşeron göllərinin təmizlənməsi və bərpasında istifadə ediləcək….».
Zığ gölünün ətrafı abadlaşdırılır???
Bu məlumat isə lap maraqlıdır. Belə ki, bir müddət əvvəl (2023-cü ildə) yenə də mediada belə bir məlumat yayıldı ki, «Xətai rayonunda yerləşən Zığ gölü və ətrafı abadlaşdırılır. Əhalinin istirahəti üçün 300 hektara yaxın ərazidə infrastruktur qurulacaq. Bu haqda bu gün, 1 mart tarixində məlumat verilib. Bir neçə ay əvvəl Zığ gölü ərazisində antisanitar bir vəziyyət hökm sürürdü. Hazırda təxliyə kanalı açılıb və gölün Xəzər dənizi ilə əlaqəsi bərpa edilib, ərazidəki antisanitar vəziyyət isə tam şəkildə təmizlənib. Gölün ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, mühafizəsi və ərazinin abadlaşdırılması üçün ölkə başçısının sərəncamı ilə işlər Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə həvalə edilib. Gölün təmizlənməsi üçün ərazidə xaricdən alınan xüsusi qurğular quraşdırılır. Təqribən 110 hektara yaxın su hövzəsinin suyunun texniki su səviyyəsinə çatdırılması, orada olan ağır metalların xüsusi reagent və avadanlıq vasitəsilə təmizlənməsi, bundan əlavə, Zığ gölünün ətrafında uzun illər toplanıb qalmış tullantıların təmizlənməsi, torpağın əvvəlki vəziyyətə qaytarılması, əkinə yararlı vəziyyətə salınması nəzərdə tutulub. Göl və mühafizə zonası tam təmizləndikdən sonra əhalinin asudə vaxtını səmərəli keçirməsi üçün burada lazımi şərait yaradılacaq…».
Gölün indiki real vəziyyətini gördüyümüzdən isə adam bunları oxuduqca az qalır havalansın…
Yuxarıdakı xəbəri oxuyan kimi gölün ətrafında yaşayan sakinlər ora axışıblar, yazılanların doğru olduğunu gözləri ilə görməyə tələsiblər. Amma…
***
Dövlət Ekoloji Ekspertiza Agentliyi idarə heyətinin sədri Mirsalam Qənbərov daha uzağa gedərək mediaya deyir: «…Abşeron yarımadasında 9 əsas göl var. Böyükşor gölü kimi, Zığ gölündə də məqsəd qurudulma yox, sağlamlaşdırılma olmalıdır… Hədəf gölləri o çırkab mənbəyindən xilas etməkdir. Düşünürük ki, bizim həyata keçirdiyimiz reabilitasiya tədbirləri nəticəsində gölün bərpası ətrafında yaxşı ekoloji infrastruktura layiq mənzərə yaradılacaq”.
Cənab Qənbərovun xəbəri yoxdur ki, Zığ gölünə 2014-cü ildə 2 milyon pul ayrılıb və göl artıq «tərtəmizdir, ətrafı yaşıllıqlara qərq olub» və s.
***
11 May 2022-ci ildə isə rəsmi mətbuatda belə bir məlumat yayımlandı ki, Zığ gölünün təmizlənməsi məqsədilə ərazidə inşa edilən qurğunun mart-aprel aylarında tam işə düşməsi hədəflənir…». Üstündən 1 il 5 ay ötüb, amma və lakin!
***
2018-ci ilin mart ayında isə “Təmiz Şəhər” ASC-nin İdarə Heyətinin sədri Etibar Abbasov KİV-ə bildirir ki, neft və tullantılarla çirklənən Zığ gölünün ətrafı tamamilə abadlaşdırılacaq və həmin ərazidə əyləncə mərkəzi, istirahət kompleksi yaradılması da gündəmə gələ bilər: «Bu proses payızda (yəni, guya artıq 5 ildir bitib.Red.) bitəcək və daha sonra gölün suyunun təmizlənməsinə başlanılacaq…».
İndi isə Zığ gölü ətrafında rəsmilərin yuxarıda qeyd edilən yanlış informasiya paylaşımlarına son qoymaq və yaddaşları itiləmək üçün Prezidentin 15 oktyabr 2014-cü il tarixli «Zığ gölünün ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, mühafizəsi və ondan istifadə sahəsində əlavə tədbirlər haqqında» olan Sərəncamını olduğu kimi təqdim etməyə məcburuq. 9 il əvvəl imzalanmış həmin Sərəncamda deyilirdi: «Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 17 yanvar tarixli 232 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "2014-2016-cı illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planının 1.4-cü bəndinin icrası, habelə Bakı şəhəri ərazisində yerləşən Zığ gölünün bərpası, mühafizəsi və ondan istifadə sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə qərara alıram:
- Zığ gölündən (irəlidə - Göl) istifadə və onun mühafizəsi sahəsində idarəetmə Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlərvə SənayeNazirliyinə həvalə edilsin.
- Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlərvə SənayeNazirliyi:
2.1. Gölün (onun mühafizə zonasının) bərpasını (o cümlədən Gölün (onun mühafizə zonasının) istehsalat və məişət tullantılarından təmizlənməsini), mühafizəsini, ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasını və gələcəkdə ondan səmərəli istifadəni təmin etsin, habelə Gölün qorunub saxlanmasına nəzarəti həyata keçirsin;
2.2. bu Sərəncamın 3-cü və 4-cü hissələrində nəzərdə tutulmuş işlərin idarə olunmasını təmin etsin;
2.3. bu Sərəncamdan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.
- "Azərsu" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkəti Gölə (onun mühafizə zonasına) tullantı sularının təmizlənmədən axıdılmasının qarşısını almaq üçün zəruri tədbirlər görsünlər.
- Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti Gölə (onun mühafizə zonasına) istehsalat və məişət tullantıları atılmasının, Göl səthinin kiçilməsinə səbəb olan kənardan torpaq gətirilib yayılmasının qarşısının alınmasını təmin etsin.
- Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti:
5.1. üç ay müddətində Gölün (onun mühafizə zonasının) hüdudlarını dəqiqləşdirsin;
5.2. Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər və Sənaye Nazirliyinin əsaslandırılmış hesablamalarına uyğun olaraq, bu Sərəncamın 2.1-ci bəndində və 3-cü hissəsində nəzərdə tutulmuş işlərin maliyyələşdirilməsini təmin etsin;
5.3. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aktlarının bu Sərəncama uyğunlaşdırılması ilə bağlı təkliflərini üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin;
5.4. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin normativ hüquqi aktlarının bu Sərəncama uyğunlaşdırılmasını üç ay müddətində təmin edib Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin;
5.5. mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının bu Sərəncama uyğunlaşdırılmasını nəzarətdə saxlasın və bunun icrası barədə beş ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin;
5.6. bu Sərəncamdan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.
- Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi Gölə aid bütün sənədləri və digər məlumatları bir ay müddətində Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinə təhvil versin.
- Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının və normativ xarakterli aktların bu Sərəncama uyğunlaşdırılmasını təmin edib Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə məlumat versin.
İlham ƏLİYEV,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 15 oktyabr 2014-cü il, № 774».
Zığ gölünün bəxti açılır və Prezident səxavətlə 2 milyon manat vəsait ayırır...
(Davamı var)
Asif MƏRZİLİ
