Səidə Mirziyoyeva əlifba məsələsinə nöqtə qoymağın vaxtının çatdığını deyib.
“Bu gün tarixi səhvləri düzəltmək üçün siyasi iradə, imkan və şərait var”.
Özbəkistan prezidentinin köməkçisi Səidə Mirziyoyeva latın qrafikası əsasında özbək əlifbasının islahatı ilə bağlı müzakirələrin və mübahisələrin dayandırılmasının və ona lazımi dəyişikliklərin edilməsinin zəruriliyini bəyan edib.
TEZADLAR.AZ gazeta.uz-a istinadən xəbər verir ki, o, bunu dekabrın 11-12-də Daşkənddə cədidizm (cədidçilik) hərəkatı və ideyalarına həsr olunmuş konfransda deyib.
Çıxışı zamanı Səidə Mirziyoyeva tədbirdə iştirak edənlərdən təqdimatda təqdim olunan “Özbəkistan” sözünün hansı yazılışının düzgün yazıldığını soruşub.
O, qeyd edib ki, ölkənin və millətin adının tez-tez fərqli və səhv yazılışları olur və bunun düzəldilməsinə ehtiyac var.
“Çünki biz millətimizdən, qürurumuzdan, ölkəmizin adından danışırıq. Həqiqətən də, əlifba islahatı yeni müzakirələrə, mübahisələrə və gözlənilməz maliyyə xərclərinə səbəb ola bilər. Lakin bir daha vurğulayıram ki, Vətənin, millətin adının düzgün yazılmasından söhbət gedəndə hesab edirəm ki, əlifbaya müəyyən dəyişikliklərin edilməlidir və bununla da əlifba məsələsi ilə bağlı müzakirələrə qəti son qoyulmalıdır”, - deyə prezidentin köməkçisi bildirib.
Onun sözlərinə görə, indi tarixi səhvləri düzəltmək üçün siyasi iradə və şərait var və “bir yumruq kimi” hərəkət etmək lazımdır.
“Keçmişdə çox səhvlər etdik, ölkənin inkişafına, millətin inkişafına xidmət edənləri aşağıladıq, ziyalıların, cədidlərin kökündən kəsdik, müəllimləri qul etdik. Düşünürəm ki, bu tarixi səhvlər hələ uzun müddət öz təsirini göstərəcək. Amma bir şeyi dəqiq söyləmək olar: bu gün bu səhvləri düzəltmək üçün siyasi iradə, imkan və şərait var. Bu fürsəti əldən versək, ümumi ideyalar ətrafında birləşməsək, başqa sözlə, vahid güc, bir yumruq kimi çıxış etməsək, gələcək bizi bağışlamayacaq”, - deyə Səidə Mirziyoyeva bildirib.
Qeyd edək ki, Özbəkistan Respublikasının paytaxtında keçirilən Konfrans ölkənin Milli Kütləvi İnformasiya Vasitələrinə Dəstək və İnkişaf İctimai Fondu, Repressiya Qurbanlarının Xatirə Dövlət Muzeyi, Elmlər Akademiyası və Türk Dövlətləri Təşkilatı ilə birgə keçirilir. Konfransda Azərbaycan, ABŞ, Yaponiya, Türkiyə, Qırğızıstan, Qazaxıstandan olan tədqiqatçılar və alimlər də iştirak edir.
Xatırladaq ki, 2020-ci ilin oktyabrında Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev özbək dilinin inkişafı və ölkədə dil siyasətinin təkmilləşdirilməsi haqqında fərman imzalayıb.
Sənəddə hökumətə latın qrafikası əsasında əlifbaya yekun və tam keçidi təmin etmək üçün işçi qrupunun yaradılması tapşırılıb.
Bəzi hərflərin dəyişdirilməsini və əlifbanın sadələşdirilməsini özündə əks etdirən latın qrafikalı yeni özbək əlifbasının layihəsi 2018, 2018 və 2021-ci illərdə bəzi dəyişikliklərlə müzakirə üçün dərc edilib, 2023-cü ildə isə onun alternativ variantı müzakirə olunub.
***
Nəzərinizə çatdıraq ki, özbək dili türk dil ailəsinin şərq türkcəsinə, qarluq qoluna aiddir.
Əlavə edək ki, Özbəkistanın dövlət müəssisələrində rəsmi yazışmalar kiril əsaslı əlifba ilə aparılırdı, ölkə məktəblərində dərslər isə latın əsaslı əlifba ilə keçirilirdi. Hələ 1993-cü ildə latın qrafikasına keçmək barədə qərar qəbul edilsə də, uzun illərdir məsələ birdəfəlik həllini tapa bilmirdi. Artıq məsələ birdəfəlik həll edilir.
JASMİN
